Biegunka (łac. diarrhoea; również rozwolnienie) - objaw kliniczny polegający na znacznym zwiększeniu liczby wypróżnień w ciągu doby, lub zmianą konsystencji stolca na płynną lub półpłynną. Biegunką określa się również stan, gdy nawet jednorazowo w stolcu pojawia się treść patologiczna, taka jak śluz, ropa lub krew. Biegunce towarzyszy wzmożona perystaltyka jelit i często kurczowe bóle brzucha. Stan chorobowy trwający do 10 dni określany jest jako biegunka ostra, natomiast utrzymywanie się objawów chorobowych ponad 10 dni nosi nazwę biegunki przewlekłej. Największym zagrożeniem dla zdrowia jest utrata wody oraz elektrolitów. W szczególności u dzieci biegunki szybko doprowadzają do zagrażającego życiu odwodnienia. Z tego powodu w krajach Trzeciego Świata biegunka jest główną przyczyną śmierci niemowląt, zabijając ponad 1,5 miliona dzieci rocznie.
Istnieje wiele przyczyn występowania biegunki, z których najczęstsze to infekcje przewodu pokarmowego na tle zakażeń:
* wirusowych
* bakteryjnych
o związanych z bezpośrednim zakażeniem bakteryjnym
o związanych z działaniem toksyn bakteryjnych
* pierwotniakowych
* biegunki niezakaźne (np. w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego)
W zależności od mechanizmu powstawania biegunki dzieli się na:
Osmotyczne:
Przyczyny: celiakia, nietolerancja węglowodanów (np. laktozy).
Nietolerancja laktozy zachodzi na skutek zniszczenia laktazy - enzymu, znajdującego się w górnej części kosmków jelitowych. Ma to najczęściej miejsce w biegunkach infekcyjnych.
Leczenie polega na eliminacji laktozy z diety i zastąpienia dotychczasowego żywienia, przez preparaty wolne od laktozy
Wydzielnicze:
Przyczyny: enterotoksyny wydzielane przez: Vibrio cholerae, Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, gruczolaki wydzielające hormony, np. vipoma.
Wysiękowe
Przyczyny: przewlekłe zapalne choroby jelit (głównie wrzodziejące zapalenie jelita grubego), rak okrężnicy, uszkodzenie jelit w wyniku działania: cytostatyków, niedokrwienia, napromieniowania.
Motoryczne
Przyczyny: zespół jelita drażliwego, po resekcji żołądka, po wagotomii.
Biegunka jest zwykle chorobą o krótkim przebiegu i zdolności do samoograniczania się. Dlatego w leczeniu wystarczającym sposobem postępowania zwykle jest: nawadnianie
* nawadnianie doustne – podawanie wody i elektrolitów w postaci tak zwanego doustnego płynu nawadniającego DPN (ang. ORS – Oral Rehydratation Solution) w przypadku biegunki o niewielkim lub średnim stopniu odwodnienia (poniżej 10%). Jest on roztworem chlorku potasu (1,5 g KCl/l), glukozy (13,5 g/l), soli kuchennej (2,6 g NaCl/l), dwuwodnego cytrynianu sodu (2,9 g/l) [1]. Dopuszczonymi w Polsce preparatami do doustnego nawadniania są: Humana Elektrolit, Gastrolit, Saltoral i Orsalit. Należy podkreślić, że stosowane niekiedy inne środki nawadniające (soki owocowe, herbata, coca-cola) nie powinny być stosowane, ze względu na znaczne odchylenia osmolalności.
* nawadnianie dożylne w przypadku:
o ciężkiego odwodnienia
o występowaniu objawów wstrząsu
o objawów zaburzeń świadomości
o uporczywych wymiotów nie ustępujących pomimo nawadniania doustnego
o braku poprawy pomimo właściwego nawadniania doustnego
* realimentacja, czyli powrót do odżywiania doustnego, początkowo najlepiej zawierające kleik ryżowy, mus jabłkowy lub tzw. marchwiankę
Zapalenie wyrostka robaczkowego (łac. appendicitis acuta) – ostre (OZWR) lub przewlekłe schorzenie spowodowane zapaleniem wywołanym najczęściej zatrzymaniem treści pokarmowej w wyrostku.Na podstawie eksperymentów stwierdzono, że ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest spowodowane przez niedrożność światła wyrostka.W kilku badaniach dostarczono dowody, że niedobór błonnika może sprzyjać zapaleniu wyrostka robaczkowego.
Objawy
* Silne bóle w okolicach prawego biodra, dość trudne do zlokalizowania (ból zwiększa się przy zgięciu prawej nogi, nasila się przy próbach poruszania się, głębszych oddechach i kaszlu),
* obrona mięśniowa,
* ból po zwolnieniu ucisku (objaw Blumberga),
* brak łaknienia,
* nudności (niekiedy nie występują),
* wymioty (75% chorych),
* przyspieszone tętno,
* wzrost temperatury ciała,
* u dzieci często biegunka i wzdęcie
* zaparcia i zatrzymanie gazów,
* bolesność podczas badania per rectum (przez odbytnicę).
Diagnostyka
* leukocytoza w granicach 10000-15000/mm³
* badanie ultrasonograficzne
* badanie tomokomputerowe
* Dodatni Objaw Blumberga
* Dodatni Objaw Jaworskiego
* Dodatni Objaw Rovsinga
Leczenie
Zalecane jest leczenie operacyjne. Wykonuje się zabieg appendektomii, czyli usunięcia wyrostka robaczkowego. Zabieg ten można przeprowadzić klasycznie lub metodą laparoskopową. W przypadku wystąpienia tak zwanego nacieku okołowyrostkowego, leczenie jest zachowawcze i polega na podawaniu antybiotyków, środków przeciwzapalnych, a w pierwszych dobach leczenia ścisłej diecie i nawadnianiu wlewami kroplowymi. Ponadto, przy każdej appendektomii, chirurg sprawdza czy obecny jest uchyłek Meckela i w przypadku jego obecności również go usuwa.
OZWR jest najczęstszą chorobą wymagającą interwencji chirurgicznej w obrębie jamy brzusznej u kobiet w ciąży.
Powikłania
* zakażenie rany,
* krwawienie,
* przepuklina w bliźnie pooperacyjnej,
* zapalenie otrzewnej,
* zapalenia żyły wrotnej.
Rokowanie w niepowikłanym OZWR jest dobre, a śmiertelność wynosi ok. 0,1%. Perforacja wyrostka u ciężarnej wiąże się z 35% ryzykiem poronienia
Wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego (grypa żołądkowa, grypa jelitowa) – choroba układu pokarmowego wywoływana najczęściej przez rotawirusy, astrowirusy, norowirusy oraz rzadziej adenowirusy.
Objawy, symptomatyka
Charakterystyczne, trwające kilka dni, objawy choroby to:
* gorączka, nudności oraz wymioty
* obfita, wodnista biegunka
* Występować mogą również bóle brzucha.
Droga szerzenia, rozprzestrzenianie się, zaraźliwość
Wirusowe zapalenia układu pokarmowego rozprzestrzeniają się głównie drogą pokarmową (fekalno-oralną) i są wysoce zaraźliwe.
przebieg
Szczególnie narażone na infekcje są dzieci od 3. miesiąca do 3. roku życia, u których choroba ma także najcięższy przebieg. U starszych dzieci oraz dorosłych przebiega ona łagodniej lub nawet bezobjawowo.
Profilaktyka, epidemiologia
W profilaktyce kluczowe znaczenie ma więc przestrzeganie zasad higieny żywieniowej i osobistej, szczególnie jesienią i zimą, kiedy to odnotowuje się zwiększoną ilość zachorowań. Okres inkubacji wirusów wynosi około 2 dni.
Leczenie
Leczenie ma charakter objawowy i polega na uzupełnianiu poziomu płynów i elektrolitów w organizmie.
Zespół poposiłkowy, zespół dumping, zespół poresekcyjny (ang. dumping syndrome) – zespół objawów występujących po zabiegach operacyjnych w zakresie żołądka. Jest to najczęstsze zaburzenie pojawiające się po zabiegach operacyjnych na tym narządzie
Wyróżnia się
wczesny zespół poposiłkowy.
Występuje od 15 do 60 minut po spożyciu posiłku[2] (wg innych źródeł 10 do 20 minut[1]) i objawia się biegunką, bólem brzucha, nudnościami, wymiotami, a także zaczerwieniem twarzy, osłabieniem, uczuciem kołatania serca, zawrotami głowy, bladością skóry, potami, mogą też występować omdlenia. Najczęściej dolegliwości te pojawiają się po spożyciu słodkich płynów (np. słodzonej herbaty, kawy lub gorącej czekolady). Za przyczynę tej postaci zespołu uważa się upośledzenie czynności nerwu błędnego, związane z zabiegiem operacyjnym i powodujące szybkie przechodzenie treści żołądkowej do jelit. Niewykluczone, że to szybkie opróżnianie żołądka powoduje uwalnianie hormonów tkankowych działających naczynioruchowo
późny zespół poposiłkowy
Występuje od 2 do 4 godzin po spożyciu pokarmu i polega na pojawieniu się hipoglikemii[8], związanej prawdopodobnie z intensywnym wyrzutem insuliny do krwi, jako reakcją wywołaną szybkim wchłanianiem glukozy z jelit po nagłym przejściu treści żołądkowej do ich światła. W postaci tej dominują objawy hipoglikemii: osłabienie, poty, głód i niepokój.
Leczenie
W terapii zaleca się dietę o niskiej zawartości węglowodanów, oddzielne przyjmowanie pokarmów stałych i płynnych, przyjęcie pozycji leżącej po posiłku. W leczeniu farmakologicznym stosuje się akarbozę i oktreotyd
Rak jelita grubego (łac. carcinoma coli et recti) – nowotwór złośliwy rozwijający się w okrężnicy, wyrostku robaczkowym lub odbytnicy. Jest przyczyną 655 000 zgonów w ciągu roku na świecie.Najwyższe wskaźniki zapadalności notuje się w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej, a najniższe w rozwijających się krajach Afryki i Azji.
W Polsce 2. miejsce wśród przyczyn zgonów na nowotwory złośliwe.
Zachorowalność: 15/100000/rok dla kobiet; 25/100000/rok dla mężczyzn (dane z 2002).
Rzadko występuje u osób poniżej 40. roku życia. Najwięcej zachorowań przypada na 8. dekadę życia.
Rak okrężnicy jest nieco częstszy niż rak odbytnicy.ozwój raka jelita grubego warunkuje wiele czynników. Najważniejsze z nich to:
Czynniki genetyczne
1. Większość raków sporadycznych jelita grubego rozwija się w wyniku nakładających się mutacji genów supresorowych – APC, DCC, p53. Prowadzą one do rozrostu nabłonka gruczołowego i powstania gruczolaka, a następnie do przemiany złośliwej w wyniku inaktywacji onkogenów – K-ras.W raku jelita grubego z przerzutami częstość występowania mutacji genu KRAS wynosi 30 - 50%.
2. Dziedziczny rak niezwiązany z polipowatością – unieczynnienie genów naprawczych prowadzące do niekontrolowanego rozrostu komórek nabłonka. Wyrazem tych zaburzeń jest niestabilność mikrosatelitarna stwierdzana w prawie wszystkich przypadkach HNPCC i w 15% przypadków raka sporadycznego.
3. Mechanizm epigenetyczny prowadzący do funkcjonalnego wyłączenia genów i hipermetylacja DNA w regionach promotorowych genów hMLH1, APC i p16.
Czynniki środowiskowe
1. Sposób odżywiania – dieta bogata w krwiste mięso i tłuszcze zwierzęce, uboga w naturalne witaminy i wapń. Prewencyjnie działa dieta bogato-błonnikowa, oparta o produkty świeże.
2. Palenie papierosów. Kobiety, które paliły, mają o 40% zwiększone ryzyko śmierci z powodu raka jelita grubego względem kobiet, które nigdy nie paliły. Palący mężczyźni mają o 30% zwiększone ryzyko śmierci z powodu raka jelita grubego względem mężczyzn, którzy nigdy nie palili.
3. Brak wysiłku fizycznego.
4. Powtarzające się zaparcia.
5. Wiek.
Stany przedrakowe
1. Pojedyncze polipy gruczołowe jelita grubego.
2. Zespół Lyncha.
3. Zespół gruczolakowatej polipowatości rodzinnej.
4. Inne zespoły polipowatości – zespół Peutza-Jeghersa, zespół polipowatości młodzieńczej.
5. Nieswoiste zapalenia jelit: wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna.
Objawy
Krwawienie utajone
Bóle brzucha
Zmiana rytmu wypróżnień
Krwawienie jawne
Chudnięcie
Niedokrwistość
Wyczuwalny guz
Wzdęcie brzucha
Brak łaknienia
Gorączka
Niedrożność
Klasyfikacja histologiczna raka jelita grubego wg WHO
1. Rak gruczołowy (adenocarcinoma).
2. Rak gruczołowy śluzotwórczy (adenocarcinoma mucinosum).
3. Rak sygnetokomórkowy (signet-ring cell carcinoma).
4. Rak drobnokomórkowy (carcinoma microcellulare).
5. Rak łuskowokomórkowy (squamous cell carcinoma).
6. Rak gruczołowo-łuskowy (adenosquamous carcinoma).
7. Rak rdzeniasty (medullary carcinoma).
8. Rak niezróżnicowany (carcinoma nondifferentiatum).
Klasyfikacja makroskopowa zaawansowanego raka jelita grubego
1. Polipowaty.
2. Owrzodziały i grzybiasty.
3. Owrzodziały i zwężający.
4. Rozlegle naciekający.
Profilaktyka
Regularne zażywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych zmniejsza o 40-50% zapadalność i umieralność na raka jelita grubego.
Badania przesiewowe
* test na obecność krwi utajonej w kale
* test kałowy Tumor M2-PK
* sigmoidoskopia wykonywana za pomocą giętkiego aparatu
* pełna kolonoskopia.
W profilaktyce wtórnej raka jelita grubego szczególnie użyteczne są testy na obecność w kale krwi utajonej. W ostatnich latach znacznie poprawiła się ich czułość i swoistość. Są także łatwiejsze do wykonania, dzięki czemu pacjent może je przeprowadzić w warunkach domowych. Dlatego w wielu krajach są one zalecane jako badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz