Matura Polski- Biblia

Biblia

Spis treści

1. Nazwa ,,Biblia”
2. Czym jest biblia
3. Podział ksiąg biblijnych
4. Kanon ksiąg Starego Testamentu w chrześcijaństwie
5. Kanon ksiąg Nowego Testamentu
6. Księga Rodzaju
7. Księga Hioba - streszczenie szczegółowe
8. Księga Wyjścia
9. Księga Koheleta
10. Pieśń nad Pieśniami
11. Księga Psalmów - opracowanie
12. Nowy Testament - Apokalipsa św. Jana
13. Przypowieść jako gatunek
14. Przypowieść o siewcy  – streszczenie,   interpretacja
15. Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie– streszczenie,   interpretacja
16. Przypowieść o synu marnotrawnym – streszczenie, interpretacja
17. Przypowieść o robotnikach w winnicy – streszczenie, interpretacja
18. Przypowieść o talentach – streszczenie, interpretacja
19. Przypowieść o zagubionej owcy – streszczenie,  interpretacja
20. Listy św. Pawła – tematyka, podział
21. Hymn o miłości – treść,analiza i interpretacja
22. Biblia -postacie,symbole,alegorie


1. Nazwa ,,Biblia”
   Słowo Biblia wywodzi się od greckiego biblion i znaczy po prostu księga.Ojcowie Kościoła, czyli starochrześcijańscy teologowie i filozofowie, tłumaczyli  biblion na łacińskie  testamentum, stąd mówimy dziś o Starym i Nowym Testamencie.
 2. Czym jest biblia

   Biblia to nie tyle księga, co zbiór ksiąg, a dokładniej różnych dzieł, które powstały w bardzo odległych odcinkach czasowych. Autorzy biblijni, a było ich bardzo wielu, posługują się wieloma różnymi gatunkami literackimi. Część tradycyjnych gatunków literackich ma swoje pierwowzory właśnie w Biblii, np. psalm czy lamentacje. Biblia to nie tylko fundament wiary chrześcijańskiej i judaistycznej (w tym wypadku mówimy jedynie o Starym Testamencie), ale również centralne dzieło naszej cywilizacji, które w zasadniczy sposób wpłynęło na rozwój literatury, sztuki i całej kultury. Biblia od tysiącleci jest punktem odniesienia w wielu dziedzinach ludzkiego życia. Obok dorobku literackiego świata antycznego jest najważniejszym źródłem artystycznej inspiracji. Nie ma epoki, w której nie pojawiałyby się odniesienia do tej świętej księgi. Postaci biblijne, takie jak np. żona Lota, Kain czy Judasz, pod piórem wielu poetów i pisarzy ożywały wielokrotnie, mają swoje wizerunki średniowieczne, romantyczne itd. Kolejne epoki niosły ze sobą swoiste mody na wykorzystywanie tych a nie innych motywów. Ale Biblia wpłynęła na rozwój literatury jeszcze w inny sposób. Kiedy jakiś kraj przyjmował chrześcijaństwo, prędzej czy później niezbędne okazywało się tłumaczenie Pisma Świętego na tamtejszy język. Prace translatorskie w ten sposób stawały się przestrzenią intensywnego kształtowania się literackich odmian języków narodowych. Tak było np. w Polsce.
Biblia to księga, która cieszy się ogromnym szacunkiem nie tylko wśród chrześcijan. Bez względu na swój światopogląd ludzie czytają to olbrzymie dzieło, bo bez jego znajomości nie sposób poruszać się w sposób świadomy w przestrzeni współczesnej kultury. Pewne postaci, historie, frazy z Pisma Świętego stały się tak popularne, że nawet ci, którzy nigdy nie czytali Biblii, znają je i rozumieją. Biblia urzeka niewierzących głębią humanistycznej refleksji, która w wielu miejsca ma charakter uniwersalny, nie wyznaniowy. Zawarte w niej wskazania moralne stały się powszechnie obowiązującymi normami w stosunkach międzyludzkich. Biblia jest więc również kodeksem moralnym.Stary Testament zawiera historię ludu wybranego – Izraelitów, z którymi Bóg zawarł przymierze. Nowy Testament to natomiast Ewangelie oraz dzieje pierwotnego Kościoła, historia Jezusa i Apostołów.

 3.Podział ksiąg biblijnych
   
  Na Pismo Święte składają się 73 Księgi, uznane za natchnione oraz kanoniczne (wyznaczające pewną normę dla prawd wiary) przez Kościół Katolicki, 46 z nich tworzy zbiór zwany Starym Testamentem (Starym Przymierzem), pozostałe 27 to Księgi Nowego Testamentu. Trzeba zaznaczyć, że kanon ksiąg biblijnych różni się między różnymi wyznaniami. Stary Testament chrześcijan wygląda nieco inaczej niż Biblia Hebrajska, różni je układ oraz brak w kanonie hebrajskim fragmentów deuterokanonicznych. Podobnie protestanci odrzucają księgi deuterokanoniczne. Księgi deuterokanoniczne - to księgi Pisma Świętego, które nie zachowały się w języku hebrajskim o kwestionowanej wiarygodności, nie uznawane przez ortodoksję żydowską, protestantów i część prawosławia. Księgi i fragmenty deuterokanoniczne Starego Testamentu obejmują 7 ksiąg w całości oraz kilka fragmentów

4.Kanon ksiąg Starego Testamentu w chrześcijaństwie

Stary Testament składa się z 46 ksiąg: 39 ksiąg protokanonicznych (uznawanych za natchnione przez wszystkich Izraelitów) oraz 7 ksiąg deuterokanonicznych . Można powiedzieć, że zawartość Starego Testamentu jest tożsama z tekstem Pisma Świętego, używanym przez większość Żydów diaspory w okresie powstawania Kościoła chrześcijańskiego ( Septuaginta ), a następnie przez pierwszych chrześcijan.

Księgi Starego Testamentu podzielono na trzy grupy wyróżniane ze względu na treść:

KSIĘGI HISTORYCZNE – składa się na nie 21 następujących ksiąg: Pięcioksiąg Mojżesza (z hebrajskiego Tora, zawiera: Księga Rodzaju (Rdz), Księga Wyjścia (Wj), Księga Kapłańska (Kpł), Księga Liczb (Lb), Księga Powtórzonego Prawa (Pwt)), księga Jozuego (Jz), Sędziów (Sdz) i Rut (Rt), po dwie księgi: Samuela (1-2Sm), Królewskie (1-2Krl) i Kronik (1-2Krn), oraz księgi: Ezdrasza (Ezd), Nehemiasza (Ne), Tobiasza (Tb), Judyty (Jdt), Estery (Est) i dwie Księgi Machabejskie (1-2Mch);

KSIĘGI DYDAKTYCZNE - złożone z 7 następujących ksiąg: Hioba (Hb), Psalmów (Ps), Przysłów - czasem zwana Księgą Przypowieści (Prz), Koheleta - czyli Kaznodziei, Eklezjastesa (Koh), Pieśń nad Pieśniami (Pnp), Mądrości (Mdr) oraz Syracha (Syr);

KSIĘGI PROFETYCZNE – w ich skład wchodzi 18 ksiąg: Izajasza (Iż), Jeremiasza (Jr) z Lamentacjami (Lm), zwanymi czasem Trenami, Barucha (Ba), Ezechiela (Ez), Daniela (Dn) oraz dwunastu Proroków Mniejszych.

5.Kanon ksiąg Nowego Testamentu

W przeciwieństwie do kanonu ksiąg Starego Testamentu, który bywa odmienny dla różnych wyznań, kanon ksiąg Nowego Testamentu jest jednoznaczny. We wszystkich Kościołach chrześcijańskich składa się on z 27 natchnionych ksiąg. Nowy Testament był pisany w latach 50 -102 (są to daty przybliżone). Jego zawartość przedstawia się w następujący sposób:

Cztery Ewangelie (ewangelia znaczy „dobra nowina”), które opowiadają o życiu Jezusa na ziemi, jego nauczaniu, cudach i męce. Pierwsze trzy nazywamy ewangeliami synoptycznymi ze względu na podobną treść. Ale mimo tego, że historia życia Chrystusa kształtuje się w nich równolegle, to jednocześnie każda ma swoją specyfikę. Pierwsza w kolejności Ewangelia św. Mateusza jako jedyna zawiera historię narodzin Jezusa, poza tym ten ewangelista szczególnie podkreśla fakt, że Jezus jest Mesjaszem. Ewangelia według św. Marka opisuje głównie czyny Chrystusa, podkreśla jego cudotwórczą moc, najchętniej nazywając go Synem Bożym. U św. Łukasza natomiast stosunkowo dużo miejsca zajmuje osoba Maryi, stąd pochodzi słynne Benedictus. Łukasz opowiada o Jezusie jak historyk, po dokładnym zbadaniu przedstawia po kolei rzeczy i zdarzenia.Ostatnia Ewangelia, napisana przez św. Jana, jest Ewangelią najpóźniejszą i wyraźnie różniącą się od pozostałych. Jan przedstawia cuda Jezusa nie tylko jako fakty historyczne, ale również jako znaki czasu. Dużo uwagi poświęca mowom Jezusa, które mają tu charakter odrębnych małych traktatów teologicznych.

Dzieje Apostolskie, napisane przez św. Łukasza Ewangelistę. Jak sama    nazwa wskazuje, opisują zdarzenia, w których uczestniczyli Apostołowie po zmartwychwstaniu     Jezusa. To tutaj znajdziemy relacje z zesłania Ducha Świętego czy nawrócenia Szawła. Dzieje Apostolskie to najkrócej mówiąc opowieść o początkach Kościoła. Nie jest to jednak typowa historiografia, ale raczej teologia narracyjna.

 Listy apostolskie. W Nowym Testamencie znajduje się 21 listów apostołów
św. Pawła ( List do Rzymian, Pierwszy List do Koryntian, Drugi List do
Koryntian, List do Galatów, List do Efezjan, List do Filipian, List do Kolosan,
Pierwszy List do Tesaloniczan, Drugi List do Tesaloniczan, Pierwszy List do
Tymoteusza, Drugi List do Tymoteusza, List do Tytusa, List do Filomena), św.
Piotra (2 listy), św. Jana (3 listy), św. Jakuba ( 1 list), oraz nieznanego
autorstwa List do Hebrajczyków.

 Apokalipsa św. Jana czasem zwaną Księgą Objawienia, w której autor
roztacza obraz Chrystusa w chwale zwycięstwo dobra nad złem oraz
odkupienie ludu.
6.Księga Rodzaju
Księga Rodzaju inaczej zwana Genesis to pierwsza księga Biblii. Opisuje stworzenie świata i człowieka.
    Dzień pierwszy – Stworzenie światła i oddzielenie go od ciemności.
    Dzień drugi – Stworzenie sklepienia niebieskiego oddzielające wody górne od      dolnych.
    Dzień trzeci – Stworzenie lądu i roślinności.
    Dzień czwarty – Stworzenie Słońca, Księżyca i gwiazd.
    Dzień piąty – Stworzenie zwierząt wodnych i latających.
    Dzień szósty – Stworzenie zwierząt lądowych i człowieka.
    Dzień siódmy - Liczenie tego dnia do aktu stworzenia uzależnione jest od używanych tekstów biblijnych. Tłumaczenia opierające się na Septuagincie (zwłaszcza katolickie) ten dzień traktują wyłącznie jako dzień odpoczynku uznając Dzień szósty jako ostatni. W pozostałych tłumaczeniach opartych na tekstach masoreckich Dzień siódmy jest dniem ukończenia dzieła stworzenia przez Boga.
  Wskazuje przyczyny grzechu pierworodnego, zbrodnię Kaina, potop, dzieje Abrahama i jego rodziny. Główne postaci tej księgi to: Adam i Ewa, Kain i Abel, Noe, Abraham i Sara, Lot, Izaak i Rebeka, Jakub i Ezaw, Rachela i Lea, Józef i jego bracia (dwunastu synów Jakuba; od których wywodzi się dwanaście pokoleń Izraela).Wydarzenia z Księgi Rodzaju dzieją się na Środkowym (Bliskim) Wschodzie: w Mezopotamii (Iran, Irak), na obecnym terytorium Izraela, Jordanii Libanu i Egiptu, rozpoczynają się przed rokiem 2000 przed Chrystusem, a kończą się około roku 1650 przed Chrystusem.Pierwsza z dwóch części Księgi Rodzaju rozpoczyna się słowami „Na początku...” i rzeczywiście jest ona wstępem do całej historii człowieka na ziemi. Pierwsze rozdziały zawierające chrześcijański mit o powstaniu świata i człowieka zawiera jednocześnie syntetyczny opis historii zbawienia, jakie dokonało się za sprawą Chrystusa. Po tym jak pierwsi rodzice sprzeciwili się Bogu i spożyli owoc z drzewa poznania dobra i zła,
Stwórca zapowiada wężowi:
,,Ponieważ to uczyniłeś,
bądź przeklęty wśród wszystkich zwierząt domowych i polnych;
na brzuchu będziesz się czołgał i proch będziesz jadł po wszystkie dni twego istnienia.
Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie i niewiastę,
pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej:
ono zmiażdży ci głowę,
a ty zmiażdżysz mu piętę.''

Dalej Bóg, zwracając się już do Adama i Ewy, mówi o ciężkim życiu, jakie odtąd będzie pędził człowiek na ziemi. Tu znajdujemy wytłumaczenie bólu, jaki musi znosić kobieta w czasie porodu, wstydu, który odczuwa nagi człowiek, trudu, z jakim człowiek musi zdobywać pożywienie.Obok pierwszego – sześciodniowego - opisu stworzenia świata, zamieszczony tu został również drugi opis stworzenia, bardziej archaiczny, bliższy tradycjom Bliskiego Wschodu. W tym przekazie Bóg najpierw lepi człowieka z prochu ziemi, a dopiero potem stwarza dla niego ogród w Edenie. Powoduje, że człowiek zapada w sen i z jego żebra czyni kobietę.Bóg w Księdze Rodzaju to przede wszystkim Stwórca, który stwarza ex nihil (z niczego) świat mocą swego słowa i zaangażowania, a więc świat i człowiek to boskie dzieła. Właśnie w tym miejscu doszukujemy się uzasadnienia dla poszanowania życia ludzkiego, życia jako daru, który nie należy do człowieka. Jednak mimo tego, że człowiek i ofiarowany mu świat są dziełami Boga, nad którymi ma on pełną władzę, to jednocześnie są to dzieła posiadające pełną autonomię. Człowiekowi zostaje ofiarowana wolna wola, a więc możliwość decydowania o sobie.Dalsza historia człowieka po wypędzeniu z raju to opowieść o tym, jak z jednej strony ludzkość coraz bardziej oddalała się od Boga, z drugiej o tym, jak Bóg torował człowiekowi drogę do zbawienia. W czwartym rozdziale znajdujemy historię synów Adama i Ewy, Kaina i Abla. Opowieść o bratobójczym morderstwie, jakiego dopuścił się Kain zazdrosny o względy Abla u Boga, to swoisty wstęp do dalszej degradacji moralności człowieka oddalającego się od swego Stwórcy. Właśnie to szerzące się ludzkie zepsucie staje się przyczyną gniewu boskiego. Bóg, widząc rozpustę panującą w świecie, postanawia zesłać na ziemię wielki potop, który miał przeżyć tylko Noe i jego rodzina. Noe kochał Boga, służył Mu i zawsze pamiętał, że ma być dobry. Dlatego to jemu Bóg nakazał budowę olbrzymiej arki, na której miał zgromadzić po parze ze wszystkich gatunków zwierząt. Kiedy nadszedł czas Noe schronił się w olbrzymiej budowli wraz ze swoją rodziną i zwierzętami. Przetrwał tak olbrzymi potop, który pochłonął wszystkich ludzi. Gdy ustały ulewy, Noe wysyłał ptaki na zwiady, by sprawdziły, czy woda już opada. Znakiem tego okazał się świeży listek z drzewa oliwnego przyniesiony w dziobie przez gołębicę. Gdy wody już całkowicie opadł, Bóg przemówił do Noego i kazał mu wyjść na ląd.
 Po tych zdarzeniach Pan zawarł przymierze z człowiekiem:
,, Ja zawieram przymierze z wami i z waszym potomstwem, które po was będzie; z wszelką istotą żywą, która jest z wami: z ptactwem, ze zwierzętami domowymi i polnymi, jakie są przy was, ze wszystkimi, które wyszły z arki, z wszelkim zwierzęciem na ziemi. Zawieram z wami przymierze, tak iż nigdy już nie zostanie zgładzona wodami potopu żadna istota żywa i już nigdy nie będzie potopu niszczącego ziemię.''
W tej księdze znajduje się również sławne opowiadanie o Wieży Babel, które wyjawia przyczyny istnienia tak wielkiej ilości języków.Druga część Księgi Rodzaju opowiada historie patriarchów: Abrahama, Izaaka i Jakuba, których uważa się za przodków Izraela. Historia ta zawarta jest w cyklach opowiadań o różnorodnych charakterach. Wśród nich znajdziemy opis spotkań Abrahama z Bogiem oraz zawarcia między nimi przymierza. To w tej księdze znajduje się opowieść o zniszczeniu pogrążonej w rozpuście Sodomy i Gomory.Inne wydarzenia najczęściej odnajdujące swoje odzwierciedlenie w dziełach sztuki to ofiarowanie Bogu Izaaka przez Abrahama, walka Jakuba z Aniołem oraz losy Józefa, jednego z synów Jakuba. opowiadania o patriarchach charakteryzują się dużą barwnością opisu, ukazują poszczególne postaci w całej okazałości, łącznie z ich słabościami.
7.Księga Hioba - streszczenie szczegółowe
W krainie Us żył Hiob – mężczyzna niezwykle sprawiedliwy, prawy, bogobojny i wystrzegający się zła. Posiadał ogromny majątek, miał siedmiu synów i trzy córki, i uznawany był za najwybitniejszego człowieka spośród wszystkich ludzi Wschodu. Pewnego dnia przez obliczem Boga stanął szatan. Stwórca spytał go, czy zwrócił uwagę na Hioba, najwierniejszego z Jego sług. Szatan odparł, że Hiob nie czci Boga za darmo, ponieważ Ten otoczył go dobrobytem. Uznał, że jeśli mężczyzna straci cały swój majątek, wówczas zwróci się przeciwko Stwórcy. Bóg, przekonany o niezłomnej wierze Hioba, powierzył szatanowi władzę nad jego dobrami. Kilka dni później w domu Hioba zjawił się posłaniec z wiadomością, że Sabejczycy ukradli oślice i woły. W chwilę później zjawili się kolejni słudzy, mówiąc, że ogień strawił stada owiec, a Chaldejczycy uprowadzili wielbłądy i pomordowali służących. W tym samym czasie wichura zniszczyła dom najstarszego syna mężczyzny, w którym zginęły wszystkie jego dzieci. Zrozpaczony Hiob rozdarł swoje szaty, ogolił głowę i pokłonił się, błogosławiąc imię Boga, który mu wszystko dał i wszystko zabrał. Jakiś czas później szatan ponownie stanął przed Bogiem, który zapytał go o Hioba, zapewniając, że nawet po stracie majątku pozostał on mężem prawym, sprawiedliwym i bogobojnym. Szatan odparł, że człowiek odda wszystko za swoje życie i zasugerował, że Hiob zwróci się przeciwko Bogu, jeżeli Ten dotknie jego ciało chorobą. Stwórca zgodził się na to i wtedy całe ciało Hioba pokryło się trądem. Żona, widząc to, zapytała, jak długo będzie trwał w swej prawości i poradziła, aby złorzeczył Stwórcy. Mężczyzna odrzekł, że zło, tak i dobro, należy przyjmować z ręki Boga. Na wieść o kolejnym nieszczęściu, zjawili się przyjaciele Hioba i na jego widok, zapłakali, rozdzierając szaty i posypując głowy popiołem. Usiedli wraz z nim na ziemi i spędzili tak w milczeniu siedem dni i siedem nocy. W końcu Hiob przemówił, przeklinając dzień swego urodzenia. Elifaz z Temanu, słysząc jego pełne żalu słowa, przypomniał mu, że zawsze pouczał i pomagał innym, a teraz sam jest słaby i strwożony. Zaczął zastanawiać się, czy Hiob nie popełnił jakiegoś grzechu, ponieważ Bóg nigdy nie zwracał się przeciwko ludziom sprawiedliwym i bogobojnym. Poradził, aby zwrócił się do Stwórcy, błagając o cud i uleczenie. Hiob wyjaśnił, że jego słowa były nierozważne i podyktowane ogromem nieszczęść, jakie na niego spadły. Obawiał się gniewu Boga, lecz pragnął jedynie zakończyć swą udrękę, prosząc o śmierć. Bał się, że nie starczy mu sił, aby przetrwać to wszystko. Chciał mówić o swej niedoli, nie wiedział jednak, w jaki sposób zgrzeszył i dlaczego Bóg odwrócił się od niego. Bildad ze Szuach zasugerował, że może synowie Hioba zgrzeszyli i za to zostali ukarani. Radził, aby przyjaciel błagał Boga o łaskę, a jeśli był czysty i niewinny, to Stwórca będzie nad nim czuwał i napełni jego usta radością. Hiob przyznał mu rację, podziwiając potęgę Boga, ale nie miał pewności, że Stwórca wysłucha jego błagania. Nie miał odwagi zwrócić się do Boga, ponieważ nie wiedział, co miałby Mu powiedzieć. Wtedy odezwał się Sofar z Naamy, mówiąc, że jeśli jest bez winy, będzie miał odwagę przemówić do Stwórcy, a ten go wysłucha i nie odwróci się od niego. Hiob odrzekł, że naraziłby się na drwiny bliźnich, prosząc o to, aby Bóg odezwał się do niego. Miał świadomość, że Bóg jest wszechmocny i może kierować losem człowieka wedle swej woli. Nie chciał słuchać rad przyjaciół, ponieważ ufał Wszechmogącemu i był pewien swej niewinności. Chciał umrzeć i poprosił Boga, aby sprawił, by przestał się Go bać, by ujawnił jego grzechy. Elifaz z Temanu zarzucił mu bluźnierstwo, mówiąc, że swymi słowami podważa pobożność i osłabia modlitwę do Boga. Hiob odrzekł, że przyjaciele dręczą go. Nadal nie wiedział, w czym zawinił przeciw Bogu, ponieważ nie zmazał swych rąk występkiem, a jego modlitwa była czysta. Pomimo tego stał się wyrzutkiem dla ludzi, kimś obcym dla domowników i służby, ponieważ wzbudza we wszystkich odrazę. Nawet przyjaciele znieważają go i gnębią swoimi słowami. Zaczął prosić, aby zlitowali się nad nim. Wiedział jednak, że po śmierci stanie przed obliczem Stwórcy i wtedy zostanie przed niego osądzony.Jego słowa wzbudziły niepokój Sofara z Naamy. Przypomniał, że odkąd człowiek jest na ziemi, radość występnych jest krótka, a szczęście niewiernego trwa chwilę, gdyż zawsze dosięga go Boża sprawiedliwość. Hiob wysłuchał go i spytał, dlaczego więc grzesznicy żyją w dobrobycie, ciesząc się dostatkiem, potomstwem i wnukami, choć oddalili się od Stwórcy. Stwierdził, że Bóg chowa cierpienia dla swoich synów. Elifaz poradził, aby pojednał się z Bogiem, a odzyska wszelkie dobra i wyzdrowieje. Hiob odpowiedział, że jego skarga do Boga jest gorzka, ponieważ Stwórca zadał mu ból. Był przekonany, że z każdej próby udowodnienia mu grzechu, wyjdzie czysty. Nie potrafił jednak pojąć ogromu mocy Boga i jego wyroków wobec ludzi. Nie chciał spierać się z przyjaciółmi, lecz z uporem powtarzał, że nie popełnił żadnego grzechu. Wspominał dni, kiedy Stwórca okazywał mu miłosierdzie i osłaniał go przed wszelkimi nieszczęściami, a on sam cieszył się szacunkiem ludzi, którym chętnie pomagał. Teraz stał się przedmiotem żartów i tematem wesołych pieśni, a ludzie omijają go i brzydzą się nim. Bóg stał się dla niego okrutny i nie słucha jego błagania, choć ufał mu i nigdy nie wyparł się swojej wiary. Jego przyjaciele w milczeniu wysłuchali go, ponieważ w ich oczach był on zawsze mężem
sprawiedliwym.Odezwał się wówczas Elihu, syn Barakeela, przysłuchujący się ich rozmowie i zarzucił mężczyznom, że nie potępili słów Hioba. On również był czysty i bez grzechu, lecz Bóg zakuł jego nogi w kajdany i obserwuje każdy jego krok. Uznał jednak, że Hiob mówi jak ludzie bezbożni i buntuje się przeciwko Stwórcy, uważając, że Ten nie wysłuchuje jego próśb. Wyjaśnił, że Bóg jest wszechmocny i dlatego ludzie się Go obawiają.Wtedy Hiob usłyszał głos Boga, pytając go, gdzie był, kiedy On stworzył świat, w którym wszystko jest doskonałe i ma swoje miejsce. Potem Pan nakazał mężczyźnie, aby skrytykował jego dzieło, lecz Hiob odparł, że jest małym człowiekiem i nie wie, co odpowiedzieć. Przyznał rację Stwórcy, że Jego dzieło jest doskonałe, a On sam wszystko potrafi i może uczynić. Do tej pory znał jedynie Boga ze słyszenia, teraz Go ujrzał i pokajał się przed nim, odwołując to, co wcześniej powiedział. Wówczas Bóg przemówił do przyjaciół Hioba, zarzucając im, że nie mówili prawdy o Nim, a następnie nakazał im złożyć ofiarę całopalną za siebie. Mężczyźni oddalili się, aby wypełnić Jego wolę, a Bóg przywrócił i pomnożył majątek Hioba. Oddał mu również jego dzieci, a Hiob żył jeszcze sto czterdzieści lat i widział kolejne pokolenia swych potomków.

8.Księga Wyjścia

Księga Wyjścia - z greckiego exodus jest drugą częścią Pięcioksięgu Mojżeszowego. Nazwa księgi nawiązuje do jednego z najważniejszych wydarzeń przez nią opisywanych, mianowicie do ucieczki Izraelitów z Egiptu. Jednak nie jest to jedyny temat tej obszernej księgi. Księga ta opisuje około 100 lat (w przybliżeniu 1325-1225 przed Chrystusem) historii ludu wybranego.

Można podzielić ją na cztery bloki tematyczne:
1) Wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej. (rozdz. 1-15)
2) Pielgrzymka ludu na Synaj. (rozdz. 16-18)
3) Zawarcie przymierza Boga z Izraelitami na Synaju. (19-26)
4) Odwrócenie się Izraela od Boga i nowe przymierze. (25-40)

Księga Wyjścia kontynuuje opowieść o patriarchach rozpoczętą w Księdze Rodzaju. Egipcjanie, widząc, że liczni potomkowie Jakuba zamieszkujący deltę Nilu rosną w potężny naród Izraela, przestraszyli się i postanowili go zniszczyć. Bóg dostrzegając ucisk Izraelitów posłał do nich Mojżesza, który miał ich wybawić z niewoli egipskiej. Mojżesz urodził się wtedy, gdy faraon wydał rozkaz utopienia w Nilu każdego izraelskiego noworodka płci męskiej. Mojżesz został umieszczony w koszyku i pozostawiony wśród sitowia Nilu, tak znalazła go kąpiąca się królewna Egipska. Widząc samotne dziecko, postanowiła je wychować. Wychowany na dworze królewskim Mojżesz w końcu odkrywa, kim jest i postanawia walczyć o prawa swojego narodu, został jednak zmuszony do ucieczki z Egiptu.

Mojżesz udał się do kraju Mediewitów, gdzie pojmuje za żonę córkę kapłańską i zajmuje się pasaniem owiec. Pewnego dnia ukazał mu się Bóg w krzewie gorejącym (płonął, ale się nie spalał) i przemówił do Mojżesza, nakazując mu wyprowadzenie ludu izraelskiego z Egiptu.

Bóg oznajmił wybrańcowi swoje imię, powiedział:
„Jestem, który jestem”

Mojżesz zabrał w drogę Aarona, który przemawiał do Izraelitów. Mężczyźni udali się do faraona, by ten pozwolił Izraelitom wyjść na pustynie złożyć ofiarę Bogu. Faraon stanowczo odmówił. W odpowiedzi na sprzeciw władcy Bóg zsyłał kolejne plagi na Egipt (krew w Nilu, muchy, żaby, komary, zaraza bydła, wrzody, grad, szarańcza, ciemności, śmierć pierworodnych). Faraon uległ dopiero, gdy śmierć poniósł jego syn. Ale i wtedy wysłał za wyruszającym w podróż ludem izraelskim wojsko, które utonęło w wodach Morza Czerwonego. Natomiast dzięki cudom czynionym przez Boga ręką Mojżesza, morze rozstąpiło się przed Izraelitami i przeszli oni bezpiecznie na drugi brzeg. Izraelici, idąc przez pustynię, często nie mieli nic do jedzenia, ani do picia, dlatego szemrali przeciw Mojżeszowi, ale ten modląc się do Boga i słuchając jego rozkazów, w cudowny sposób zdobywał pożywienie dla swego ludu (tu znajduje się opowieść o mannie z nieba oraz o wodzie wypływającej ze skały). W czasie swej podróży Izraelici byli zmuszeni walczyć z Amalekitami, nad którymi zwyciężyli dzięki wytrwałej modlitwie Mojżesza. Niedługo po tym do obozu Izraelitów przybył teść Mojżesza przywożąc mu żonę Seforę i dwóch synów Gerszoma i Elizera. Teść widząc zapracowanie zięcia, radzi mu by ustalił przełożonych nad ludem, by wszystko nie spoczywało na jednych barkach. Tak też Mojżesz uczynił.W trzecim miesiącu wędrówki przez pustynię Izraelicie dotarli do Góry Synaj, gdzie rozbili obóz. Tu Bóg zawarł z nimi przymierze. Bóg objawił się całemu ludowi Izraela wśród grzmotów i błyskawic, przy dźwiękach trąb pod postacią ciemnego obłoku. Lud bał się rozmawiać z Bogiem i prosił Mojżesza, by wystąpił w ich imieniu. Bóg przemawiając do Mojżesza wymienia prawa, jakich mają przestrzegać Izraelici, nakazuje też wykonanie dla niego przybytku, w którym mógłby obcować ze swym ludem. Na koniec daje Mojżeszowi dwie kamienne tablice, na których wyryty jest Dekalog. Bóg obiecuje błogosławić ludowi drodze do ziemi obiecanej, jeśli ten pozostanie mu wierny i nie będzie czcił złotych bożków. Tymczasem czekający u podnóża góry Izraelici niecierpliwili się i prosili Aarona, by uczynił im cielca ze złota. Tak też się stało. Gdy ujrzał to Pan, rozgniewał się ogromnie na lud o twardym karku i chciał go zgładzić, ale Mojżesz wybłagał dla Izraelitów litość. Zszedł z góry i zobaczył świętujących braci, rozgniewał się i rozbił tablice z Dekalogiem, po czym zniszczył złotego bożka. Mojżesz zawołał tych którzy wierzą w Pana, wtedy przyłączyli się do niego wszyscy synowie Lewiego. Następnie rozkazał przejść po obozie i zabić wszystkich, którzy się do niego nie przyłączyli, tej nocy zginęło około trzech tysięcy mężów. Następnego dnia Mojżesz oznajmił pozostałym, że popełnili ciężki grzech wobec Boga, ale on pójdzie teraz prosić go o przebaczenie. Tak też uczynił. Bóg kazał mu wyruszyć w drogę, obiecał również opiekę. Mojżesz zabrał w dalszą drogę namiot zwany Namiotem Spotkania, gdzie każdy mógł obcować z Panem. Kiedy Mojżesz wchodził do namiotu stępował ognisty słup z nieba, i wtedy Mojżesz rozmawiał z Bogiem jak z przyjacielem.

Mojżesz prosił Boga, by ten podążył razem ze swym ludem i objawił mu swoją chwałę. Bóg nakazał udać się Mojżeszowi ponownie na górę Synaj, gdzie odnowił swoje przymierze z ludem. Nakazał Mojżeszowi wykonanie nowych tablic z Przykazaniami oraz szeregu przedmiotów kultu: przybytek, arkę, stół, świecznik, ołtarze, sprzęty, dziedziniec i szaty kapłańskie. Mojżesz, po czterdziestu dniach i czterdziestu nocach, schodząc z góry miał twarz promieniejącą z powodu spotkania z Bogiem, lud się wystraszył, ale on zawołał go do siebie i oznajmił wolę Pana.Gdy wszystko było wykonane nakazał Pan Mojżeszowi w pierwszym dniu miesiąca namaścić Aarona i jego synów na kapłanów. Gdy mężczyźni zostali namaszczeni w Namiocie spotkania, obłok pański okrył przybytek.

,,Wtedy to obłok okrył Namiot Spotkania, a chwała Pana napełniła przybytek. I nie mógł Mojżesz wejść do Namiotu Spotkania, bo spoczywał na nim obłok i chwała Pana wypełniała przybytek. Ile razy obłok wznosił się nad przybytkiem, Izraelici wyruszali w drogę, a jeśli obłok nie wznosił się, nie ruszali w drogę aż do dnia uniesienia się obłoku. Obłok bowiem Pana za dnia zakrywał przybytek, a w nocy błyszczał jak ogień na oczach całego domu izraelskiego w czasie całej ich wędrówki. Księga Wyjścia zawiera dwie najważniejsze prawdy religii Izraela: Jahwe – jest jedynym Bogiem, któremu należy oddawać cześć oraz naród izraelski jest narodem wybranym przez Boga i związanym z Nim przymierzem. Bóg z tej księgi to Pan prowadzący swój lud, czyniący cuda, dający prawa. Jest on jednocześnie bardzo bliski i daleki. Obcuje z Mojżeszem jak z przyjacielem, ale jego oblicze pozostaje zakryte.''

Autorstwo tej księgi przez tradycje było przypisywane właśnie Mojżeszowi, w tekście zresztą istnieją aluzje, które mogłyby o tym świadczyć. Dziś jednak wiemy, że nie jest to prawda, ale niewątpliwe pozostaje to, że Mojżesz musiał mieć duży wpływ na kształtowanie tej księgi.

9.Księga Koheleta
Księga Koheleta, choć dawniej budziła wątpliwości, jest obecnie uważana przez biblistów za najpełniejszy – obok Księgi Hioba - przykład pism mądrościowych w Biblii. Autor tej księgi przedstawia się jako Kohelet, ale wbrew temu, co z reguły myśli sobie współczesny czytelnik, nie jest to imię, ale nazwa urzędu. Kohelet z greckiego eklesiastes oznacza mędrca przemawiającego na zebraniu (Wujek przetłumaczył to słowo używając polskiego wyrazu kaznodzieja). Do wieku XIX uważano, że to Salomon napisał tę księgę, ale dziś już wiemy, że powstała ona w II w.p.n.e., a imię Salomona miało nadać dziełu większej powagi.Księga Koheleta ma formę poetycką. Nie jest napisana według jakiegoś porządku, jak traktat religijno-filozoficzny, ale wydaje się podążać za chaosem myśli Koheleta, który zmaga się ze stawianymi sobie pytaniami. Jak refren powtarza się dwudziestokrotnie teza utworu:
                       ,,marność nad marnościami ''
Ponadto autor często posługuje się również sentencjami mądrościowymi oraz przysłowiami.

Tematem księgi są rozważania Koheleta nad sensem życia ludzkiego oraz nad możliwością osiągnięcia szczęścia. Kohelet sytuuje życie ludzkie wśród zjawisk otaczającej go przyrody.W przeciwieństwie do otaczającego go świata, który wciąż zgodnie z cyklicznym porządkiem się odnawia, człowiek okazuje się istotą chwilową i jednocześnie niezdolną do żadnych nowych czynów, skazaną na powtarzalność dziejową. Szczęście nie jest osiągalne ani za sprawą mądrości, ani za sprawą bogactwa i rozkoszy. Niezależnie od stanu umysłu czy zawartości sakwy każdego człowieka spotyka ten sam los – śmierć.Ta w sumie oczywista refleksja ukazuje absurd istnienia, ludzi dobrych i złych spotykają podobne losy, ich szczęście jest równie nietrwałe. Kohelet przyrównuje życie ludzkie nawet do życia zwierząt, bo przecież oba kończą się śmiercią. Ale jego dzieło nie jest wylewem pesymizmu. Kohelet mimo dostrzeganej przez niego ziemskiej niesprawiedliwości, widzi również jasne strony życia.
Kohelet stając wobec wielkiej tajemnicy istnienia, wobec nieprzeniknionych planów bożych, nie potrafi pojąć praw rządzących światem, ale jednocześnie jest pełen ufności względem Boga oraz wdzięczności za życie, które postrzega jako dar Boży, choć przecież jest one marnością.

Księga Koheleta była najbardziej obecna w literaturze epoki baroku, kiedy to prawie u każdego poety można było przeczytać o przemijalności, kruchości i marności życia

10.Pieśń nad Pieśniami
Tytuł księgi - Pieśń nad Pieśniami - znaczy tyle co pieśń najdoskonalsza. Rzeczywiście ta księga biblijna znalazła wiele uznania i uwielbienia wśród czytelników zarówno żydowskich, jak i chrześcijańskich. Już na przełomie I i II stulecia naszej ery rabbi Akiba wygłosił następującą opinię pochwalną:

,,Świat cały nie jest wart tego dnia, w którym „Pieśń nad Pieśniami” została dana Izraelowi. Wszystkie Pisma są święte, ale „Pieśń nad Pieśniami” jest najświętsza ze wszystkich.''

Najciekawsze, że ta otoczona szczególnym kultem księga ani razu nie wymienia imienia Pana. Czytając dosłownie ten niewątpliwie świetny artystycznie utwór, dostrzegamy wyłącznie miłosną historię o dwojgu kochanków. Tak pojmowana Pieśń nad Pieśniami jest zwyczajnym poematem lirycznym o tematyce miłosnej. Używając słów Anny Kamieńskiej powiemy, że
”Pieśń nad Pieśniami” jest dialogiem kochanków, którzy gubią się i odnajdują, nawołują i przekomarzają, ciągle jakby w poszukiwaniu siebie, w wymijaniu się w tęsknocie."
Dialogowi kochanków wtóruje chór, zadający pytania i komentujący wydarzenia. Wypowiedzi kochanków są niezwykle śmiałe, szczególnie spoglądając z perspektywy odległych czasów, w których zostały zapisane, emanuje z nich erotyka, zaskakuje bezpośredniość wyznań.

Jednak według badaczy Pisma oraz licznych pisarzy interesujących się tą księgą najważniejsze sensy tego dzieła mają charakter symboliczny bądź alegoryczny. Dla Czesława Miłosza, który zajmował się tłumaczeniem Pieśni nad Pieśniami, jest to poemat symboliczny, a zatem dzieło to można odczytywać na kilku poziomach jednocześnie. Dla chrześcijan te miłosne kochanków pieśni przedstawiają dialog między Jezusem a Kościołem, natomiast dla Żydów jest to rozmowa Boga z Izraelem

11.Księga Psalmów - opracowanie
Księga Psalmów należy do tych ksiąg biblijnych, które odznaczają się szczególnym artyzmem. Ich piękno od wieków zachwyca licznych pisarzy i poetów, którzy bardzo często próbują się mierzyć z tłumaczeniem tego dzieła. Do najsłynniejszych polskich tłumaczy należą: Kochanowski, Miłosz, Brandstaetter, Staff i inni.Księgę Psalmów nazywa się również Psałterzem Dawidowym, nie znaczy to jednak, że Król Dawid jest autorem tego wspaniałego zbioru. Badania pokazały, że psalmy powstawały przez wiele stulecie (XI-II w.p.n.e.). Dawidowi przypisuje się autorstwo 73 psalmów.

Zbiór psalmów obejmuje 150 utworów, podzielonych na pięć części wzorem Tory. Każda z tych części kończy się słowami pochwały (porównaj końcowe słowa Psalmów 41, 72, 89, 106 oraz Psalm 150). Mimo iż mówiąc o psalmie mamy na myśli określony gatunek literacki, to można powiedzieć, że wśród biblijnych psalmów odnajdujemy dużą różnorodność gatunkową. Do najczęstszych należą hymny dziękczynne i pochwalne oraz lamentacje indywidualne i zbiorowe. Jeszcze inne rozróżnienie mówi o psalmach królewskich, dydaktycznych, mądrościowych i prorockich. Sama nazwa tego gatunku pochodzi od greckiego słowa psalmos, oznaczającego śpiew i trącanie strun instrumentu o nazwie psalterion. Obecnie mówiąc o psalmie mamy zazwyczaj na myśli pieść biblijną o charakterze modlitewno-hymnicznym, formalnie zbudowany z wersetów ułożonych w paralelne całości. Język psalmów odznacza się rytmizacją i licznymi walorami brzmieniowymi. Niezależnie od tematyki danego utworu (według której różnicuje się psalmy gatunkowo) wspólnym elementem wszystkich psalmów jest refleksja nad spotkaniem z Bogiem, dialog człowieka z Panem. Jest on zawsze wyrazem olbrzymiej wiary i miłości (nawet jeśli mówi o zwątpieniu). Rozpiętość uczuciowa kolejnych psalmów jest olbrzymia - od najpełniejszej radości do najczarniejszej rozpaczy, ale taki stan rzeczy obrazuje najpopularniejsze przesłanie Księgi Psalmów, które mówi o obecności Boga w każdej dziedzinie ludzkiego życia. Ważnym elementem relacji między Bogiem a człowiekiem okazuje się obecność zła, także w innym człowieku, która jeszcze mocniej kieruje myśli i słowa psalmisty w stronę Boga-Wybawiciela.

Psalm 23 (Pan jest moim pasterzem) – analiza i interpretacja

Psalm 23 o incipicie Pan jest moim pasterzem, nie brak mi niczego to chyba najbardziej znany utwór z Psałterza. Psalm ten ma charakter pochwalny, jest jednocześnie aktem ufności w miłość i dobroć Boga:

,,Dobroć i łaska pójdą w ślad za mną
przez wszystkie dni życia.
I zamieszkam w domu Pana
po najdłuższe czasy.''

Mamy tu do czynienia z przykładem liryki inwokacyjnej.
Choć w początkowych wersach Bóg nie ujawnia się jako Ty w tym akcie komunikacji, jest raczej przedmiotem pochwalnego opisu:

,,Pan jest moim pasterzem, niczego mi nie braknie,
pozwala mi leżeć na zielonych pastwiskach.
Prowadzi mnie nad wody, gdzie odpocząć mogę,
orzeźwia moją duszę.
Wiedzie mnie po ścieżkach właściwych
przez wzgląd na swoją chwałę.''

Pochwała odbywa się tu poprzez wymienienie kolejnych łask, jakich doświadcza podmiot liryczny. Wszystkie one składają się na łaskę bycia prowadzonym, świadczy o tym dominująca w tej i następnej strofie metafora Boga jako dobrego pasterza. Podmiot liryczny stawia się w roli owcy w stadzie, która daje się prowadzić Bogu – najlepszemu pasterzowi, ufając jednocześnie w to, że obdarzy on ją wszystkim, co jest jej potrzebne. I rzeczywiście, podmiotowi „niczego nie brakuje” – pasterz pozwala mu odpoczywać na zielonych pastwiskach, zapewnia mu pożywienie, krzepi go na duchu, wskazuje, jaką drogą powinien pójść. Dobroć Pana ogarnia więc zarówno materialny, jak i duchowy aspekt życia podmiotu.
Sielankowy nastrój psalmu zostaje przełamany w następnej strofie, która mówi o przechodzeniu przez „ciemną dolinę”. Podmiot nie lęka się tej sytuacji zagrożenia, ponieważ wie, że Bóg cały czas jest z nim. Obecność Bożą symbolizują laska i kij – zwykłe wyposażenie pasterza palestyńskiego.
Kolejny fragment wprowadza relacje podmiotu i Boga w przestrzeń społeczną. Pan okazuje swą dobroć wyróżniając podmiot spośród innych ludzi, a co ważniejsze wobec jego przeciwników. Mamy tu obraz symbolicznej uczty wydanej przez Pana na cześć sprawiedliwych. Symbolem wywyższenia podmiotu jest namaszczenie mu głowy olejkiem (gest stosowany wobec wybrańców bożych, między innymi władców), a dostatku – napełniony po brzegi kielich.
Utwór kończy ogólna refleksja, która jest podsumowaniem sytuacji podmiotu:

,,Dobroć i łaska pójdą w ślad za mną
Przez wszystkie dni mego życia
I zamieszkam w domu Pana
Po najdłuższe czasy.''

Psalm 23 w artystyczny sposób wykorzystuje znany Izraelitom obraz pasterza, troszczącego się o swoje owce. Obraz ten zostanie później wykorzystany przez Jezusa w przypowieściach, między innymi w Przypowieści o zagubionej owcy.


PSALM 51 (Zmiłuj się nade mną, Boże, w swojej łaskawości... ) - analiza i interpretacja

Psalm 51 o incipicie Zmiłuj się nade mną, Boże, w swojej łaskawości... to utwór o charakterze przebłagalnym autorstwa Dawida.

Istotne dla interpretacji jest wyjaśnienie, w jakich okolicznościach powstał psalm. Podmiot liryczny utworu możemy utożsamiać z Dawidem, który rzeczywiście zgrzeszył przed Bogiem w okrutny sposób. Zapragnął żony jednego ze swoich żołnierzy, Uriasza; kobieta miała na imię Batszeba. Dawid uwiódł ją, a Uriasza posłał na pewną śmierć, stawiając go w pierwszym szeregu podczas bitwy. Powagę grzechu uświadamia Dawidowi prorok Samuel, król Izraela szczerze żałuje tego, co zrobił.Podmiot liryczny rzeczywiście dopuścił się ciężkiego grzechu, choć w psalmie nie ma bezpośrednich odniesień do sytuacji między Dawidem a Batszebą. Od pierwszych słów zwraca się bezpośrednio do Boga – to właśnie Stwórca jest adresatem wiersza. Pierwsza część to przedstawienie próśb do miłosiernego Pana: to błaganie o oczyszczenie z grzechów i nieprawości. Prośbie tej towarzyszy odwołanie się do najważniejszych przymiotów Boskich: łaskawości, miłosierdzia, wszechmocy.

Następna zwrotka to przyznanie się do winy. Nie ma tu jednak mowy o konkretnych złych uczynkach, chodzi raczej o wyraz ogólnej świadomości bycia grzesznikiem:

,,Uznaję bowiem moją nieprawość,
a grzech mój jest zawsze przede mną.
Tylko przeciw Tobie zgrzeszyłem
i uczyniłem, co złe jest przed Tobą,
tak że się okazujesz sprawiedliwym w swym wyroku
i prawym w swoim osądzie.
Oto zrodzony jestem w przewinieniu
i w grzechu poczęła mnie matka.
Oto Ty masz upodobanie w ukrytej prawdzie,
naucz mnie tajników mądrości."

W tym fragmencie występuje odwołanie do grzechu pierworodnego i piętna, jakie spoczywa na człowieku od zarania dziejów. Grzech ten jest zawsze „przed człowiekiem” – nikt z nas nie jest w stanie go usunąć. Ostatni dwu wers wyraża pragnienie podmiotu, aby Bóg ukazał u prawdę o nim samym i w ten sposób nauczył go mądrości.

Kolejna strofa to seria próśb o oczyszczenie, podniesienie na duchu. Wypowiadając słowa „pokrop mnie hizopem, a stanę się czysty” podmiot przyrównuje się do trędowatego – rytuał uzdrowienia z trądu przewidywał pokropienia tego rodzaju. Mimo świadomości zła, które wyrządził, podmiot pragnie kontaktu z Bogiem, chce czuć radość z bliskości Pana i jego łask:
,,Przywróć mi radość z Twojego zbawienia i wzmocnij mnie duchem ochoczym!"Podmiot szczerze wierzy, że Bóg ma moc odpuścić mu wszystkie winy, w jednym momencie je zmazać. Prosi, by Bóg nie odrzucał go od siebie ze względu na zło, które uczynił.

Dalej pragnienie oczyszczenia ewoluuje w pragnienie głoszenia słowa Bożego, bycia świadkiem dobroci i chwały Pana („Chcę nieprawych uczyć dróg twoich”). Podmiot składa w ofierze swoje serce pokorne i skruszone, które jest dla Boga bardziej wartościowe niż całopalenia.

Ostatnia strofa nieco zmienia perspektywę komunikacyjną utworu. Okazuje się, że podmiot nie przemawia wyłącznie w swoim imieniu, ale prosi o łaskę oczyszczenia dla całego Syjonu – dla całego ludu Izraela. Prawdopodobnie ujawnił to dopiero na końcu, by wypowiadając się w pierwszej osobie liczby pojedynczej uzyskać większą siłę wyrazu. Wypowiadanie się w imieniu całego narodu także świadczy o możliwości utożsamienia podmiotu z królem Dawidem.

Psalm 51 jest wyznaniem człowieka, który dopuścił się złego czynu, przyznaje się do niego otwarcie, a jednocześnie wierzy w dobroć i miłosierdzie Boga. To piękny utwór o miłości i przebaczeniu.

12. Nowy Testament - Apokalipsa św. Jana

Apokalipsa to księga prorocka Nowego Testamentu. Stanowi ona najbardziej tajemniczą z ksiąg drugiej części Biblii, św. Hieronim mawiał, że
„każde słowo „Apokalipsy” zawiera tajemnicę”.
W Starym Testamencie znajduje się kilka podobnych opisów u Ezechiela, Izajasza i Daniela. Tradycyjnie autorstwo tej księgi przypisywane jest świętemu Janowi, ale najprawdopodobniej dzieło to spisał jakiś jego uczeń. Apokalipsa powstała na początku II wieku n.e. na terenie Azji Mniejszej. To właśnie chrześcijanie z tego terenu byli jej bezpośrednimi adresatami.Jednak stanowczo trzeba zaznaczyć, że jest to dzieło o charakterze uniwersalnym.Nazwa księgi pochodzi od greckiego słowa apokalypsis, co znaczy odkryć, odsłonić to, co ukryte, dlatego w języku polskim używamy terminu objawienie.

Apokalipsa jako gatunek biblijny jest wypowiedzią opisującą tajemnice czasów ostatecznych oraz objaśniającą sens dziejów. Kolejne wizje św. Jana przedstawiają: Boga zasiadającego na tronie oraz jego czcicieli (dwudziestu czterech Starców i cztery Zwierzęta), Baranka otwierającego „księgę zapisaną wewnątrz i na odwrocie, zapieczętowaną na siedem pieczęci”,
siedem trąb, Niewiastę, która porodziła Syna, Smoka przekazującego władze bluźnierczej Bestii, której służyła inna Bestia o tajemniczym imieniu 666. Po czym następuje wizja Baranka triumfującego na górze Syjon, a z nim 144 000 „nienagannych”, dalej wizja żniwa i winobrania, otwarcia świątyni Przybytku Świadectwa i siedem plag, spadających na ludzkość. Następnie pojawiają się obrazy upadku i zagłady Wielkiego Babilonu, ostatecznej walki Słowa Boga z Bestią, tysiącletniego królestwa, Sądu Ostatecznego i Miasta Bożego - Nowego Jeruzalem. Księga kończy się zapowiedzią niedalekiego powtórnym przyjściu Jezusa:

Mówi Ten, który o tym świadczy: „Zaiste, przyjdę niebawem”. Amen. Przyjdź, Panie Jezu!


Konstrukcja tej księgi opiera się na ukazaniu serii symboli, co sprawia, że jest to niezwykle trudny utwór do interpretacji. W jednym ze swych listów św. Piotr pisze:

,,To przede wszystkim miejcie na uwadze, że żadne proroctwo Pisma nie jest dla prywatnego wyjaśnienia. Nie z woli bowiem ludzkiej zostało kiedyś przyniesione proroctwo, ale kierowani Duchem Świętym mówili Boga święci ludzie." Te słowa sugerują, że człowiek sam nie jest w stanie zrozumieć słów proroctwa, jednocześnie jednak św. Jan namawia do czytania jego księgi, mówi, że to księga, którą trzeba czytać już, teraz. Zdaje się, że Apokalipsa oddziałuje na czytelnika w jakiś inny, nie zrozumiały sposób, za pośrednictwem niezwykłych obrazów.Dla literaturoznawców chyba nie najważniejszy okazuje się właściwy sens Apokalipsy, ale jej artystyczne przetworzenia i interpretacje oraz funkcjonowanie symboli w niej zawartych. Do najważniejszych symboli o proweniencjach apokaliptycznych należą:

ALFA I OMEGA – symbol Chrystusa. Skrót drogi człowieka od Edenu do Sądu Ostatecznego.

BABILON – symbol zła, nierządu i rozpusty (przeciwstawiony Nowemu Jeruzalem).

BARANEK – symbol Chrystusa, przypominający, o tym, że został on złożony w ofierze. Baranek apokaliptyczny ma siedem oczu.

BESTIA – oznaczona symbolem 666, przypomina trochę leoparda, niedźwiedzia i lwa. Staje do walki zamiast Smoka.

CZTERECH JEŹDŹCÓW – Chrystus zwycięzca na koniu białym, Wojna na rydzym, Głód na karym, a Śmierć na bladym.

CZTERY ZWIERZĘTA – skrzydlate stworzenia oznaczające kolejnych ewangelistów.

GWIAZDA PIOŁUN – spada z nieba na dźwięk trąby trzeciego anioła, by zatruć wszystkie wody.

KLUCZ DAWIDA – symbol władzy. W interpretacji alegorycznej – krzyż.

KOBIETA ODZIANA W SŁOŃCE – stoi na księżycu, a wokół głowy ma wieniec z gwiazd dwunastu. To symbol Matki Boskiej albo triumfującego Kościoła.

NOWE JERUZALEM – miasto przeznaczone dla zbawionych, stępuje z nieba, posiada dwanaście bram, po trzy na każdą stronę świata.

SIEDEM – to najważniejsza z cyfr Apokalipsy, mamy tam siedem duchów, siedem pieczęci, siedem trąb, siedmiu aniołów, siedem lamp ognistych. Ta cyfra dotyczy wszystkiego, co boskie, święte, dostępne dla wybranych.

SMOK – siedmiogłowy, ziejący ogniem, jest utożsamiany z wężem-szatanem.

Istnieją interpretacje Apokalipsy odrzucającej jej uniwersalny charakter, stoją więc one w opozycji do interpretacji Kościoła. Wyróżniamy trzy takie interpretacje:

 preterysyczna – uważa, że proroctwo to odnosi się do czasów zmagań Żydów z imperium rzymskim (I w. n.e). W tej interpretacji Bestia i Wielki Babilon to właśnie starożytny Rzym.
 historyczna – odnosi to proroctwo do zdarzeń współczesnych; Bestia i Wielki Babilon są utożsamiane z szeregiem państw, organizacji i kościołów.
futurystyczna – odcina się od odnoszenia proroctwa do współczesności i twierdzi, ze jest to przepowiednia zdarzeń przyszłych, dotyczących końca świata.

13.Przypowieść jako gatunek

Przypowieść (inaczej parabola) to gatunek literatury moralistycznej o charakterze narracyjnym, w którym przedstawione postacie i zdarzenia nie są ważne ze względu na swe cechy jednostkowe, lecz mają wagę jako przykłady uniwersalnych prawideł ludzkiej egzystencji, postaw wobec życia i kolei losu. Świat przedstawiony przypowieści to zbiór sytuacyjnych wykładników jakiejś ogólnej prawdy moralnej, filozoficznej czy religijnej. Mimo że przypowieść często ma rozwiniętą fabułę, to zawsze pozostaje ona z racji swego przykładowego charakteru silnie uschematyzowana i uboga w realia, które podlegają tu rygorystycznej selekcji ze względu na nadrzędny sens utworu. Właściwa interpretacja przypowieści wymaga przejścia od jej znaczenia literalnego do ukrytego znaczenia alegorycznego (alegoria) lub moralnego. Odmianą przypowieści jest tzw. przykład (od łacińskiego exemplum), który równi się tym od typowej paraboli, że dla jego znaczenia ważna jest właśnie dosłowna warstwa fabularna, tak jak w przypowieści o bogaczu i Łazarzu. Ważne są tu postawy osobowe warte do naśladowania.

Przypowieści biblijne są zawsze wygłaszane przez Jezusa. Często po wygłoszeniu takiej przypowieści, Nauczyciel tłumaczy jej sens. Wygłaszając przypowieści Jezus odwołuje się do świata znanego swoim odbiorcom, stąd zrozumienie ich wymaga znajomości realiów tamtych czasów. Wartościowanie przypowieści Jezusowych jest jednoznaczne, przedstawiają one sytuacje moralne w sposób kontrastowy – postawy negatywne są napiętnowane, a pozytywne chwalone.

14.Przypowieść o siewcy (Mt 13,1-8) – streszczenie, interpretacja

Siewca zaczął siać ziarno. Część padła na drogę, część na grunt skalisty, część między ciernie, część na ziemię żyzną. Pierwszą część rozdziobały ptaki, druga wydała szybko plon, ale spaliła się na słońcu, bo nie miała korzeni, trzecia nie wydała owoców. Jedynie czwarta część wydała wielokrotny plon. Siewcą w tej przypowieści jest Bóg, który sieje ziarno słowa wśród ludu. Kolejne rodzaje gruntu to ludzie o różnych charakterach i usposobieniach:
- droga – ludzie, którzy słyszą słowo, ale zaraz porywa je szatan,
- grunt skalisty – ludzie, którzy początkowo radują się dobrą nowiną, ale szybko zapominają o niej, gdy tylko przestaje im być wygodna,
- grunt z cierniami – ludzie, którzy słuchają słowa, ale zajęci są doczesnymi sprawami.
- Ziemia żyzna – ci, którzy nie tylko słyszą słowo, ale również je przyjmują, i dzięki temu wydają owoc. To są prawdziwi chrześcijanie.

Przypowieść tę można odnieść do działalności Jezusa i różnych postaw, z jakimi zetknął się Zbawiciel na ziemi, głosząc Ewangelię. Ma ona także wymiar bardziej uniwersalny – przedstawia różne postawy odbioru Słowa Bożego w ogóle. Zwraca uwagę na to, że efektywność działania Boga w Jego Słowie zależy także od człowieka

15.Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10,30-37) – streszczenie, interpretacja

Ważne dla interpretacji przypowieści są okoliczności jej opowiedzenia przez Jezusa (Łk 10,25-29). Przypowieść poprzedza rozmowa Jezusa z uczonym w prawie, który spytał się:
Nauczycielu, co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne?

Jezus nie udzielił mu jednoznacznej odpowiedzi, ale odesłał do Prawa. Wtedy faryzeusz zacytował przykazanie miłości:
Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całą swoją mocą i całym swoim umysłem; a swego bliźniego jak siebie samego
.
Chciał się jednak usprawiedliwić (może sam miał na sumieniu jakieś złe uczynki względem innych ludzi), spytał się więc Jezusa: „A kto jest moim bliźnim”? Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie jest odpowiedzią na to pytanie.Pewien człowiek schodząc z Jerozolimy do Jerycha wpadł w ręce zbójców, którzy go ograbili i pozostawili rannego na drodze. Przechodzili koło niego i kapłan, i lewita, ale żaden nie pomógł leżącemu. Dopiero podróżujący Samarytanin, zobaczywszy go, opatrzył mu rany i zawiózł do gospody. Następnego dnia odjechał, ale pozostawił w gospodzie dwa denary, by opiekowano się rannym.

Jezus kończąc opowiadać tę historię, zadaje pytanie uczonemu w piśmie o to, kto okazał się bliźnim dla cierpiącego. Faryzeusz odpowiada „Ten, który mu okazał miłosierdzie”. Jezus przykazuje mu: „Idź, i ty czyń podobnie”.

Sensem tej opowieści jest odkrycie, że dobroć i miłość ludzka nie mierzy się według sprawowanej służby religijnej, ale według czynów wobec drugiego człowieka. Zaznaczyć trzeba, że miłosierny okazał się Samarytanin, czyli przedstawiciel ludu uznawanego przez Żydów za heretyków i mieszańców. Pozostałe postaci w przypowieści – kapłan i lewita – to osoby bardzo pobożne, które spieszą się do odprawiania swoich praktyk religijnych. Jezus chce pouczyć słuchających, że zewnętrzne praktyki nie są najważniejsze, liczy się człowiek. Przypowieść tę można więc interpretować także jako krytykę dewocji.

Biorąc pod uwagę okoliczności opowiedzenia przypowieści jest ona niejako rozwinięciem, uzasadnieniem przykazania miłości bliźniego. Jezus chce pokazać Izraelitom (a zwłaszcza uczonym w prawie), że bliźnim trzeba okazać się w stosunku do każdego człowieka, a zwłaszcza do tego, który potrzebuje pomocy. Bliźnim dla drugich może być także ten, który pomaga – niewierny, Samarytanin. Narodowość człowieka nie ma większego znaczenia, ponieważ nie jest związana w żaden sposób z tym, co świadczy o jego wartości – uczynkami miłosierdzia, wynikającymi z dobrej wewnętrznej postawy

16.Przypowieść o synu marnotrawnym (Łk 15,11-32) – streszczenie, interpretacja

Pewien człowiek miał dwóch synów. Młodszy przyszedł do niego, poprosił o połowę należnego mu majątku i udał się w świat. Gdy wydał już całe swoje pieniądze, w kraju w którym przebywał nastał głód. Najął się do pasania świń, chciał się nasycić strąkami, którymi żywiły się zwierzęta, ale nikt mu ich nie dawał. Pomyślał wtedy, że w domu jego ojca nawet najemnicy mają chleba pod dostatkiem i postanowił pójść ukorzyć się przed ojcem i poprosić go o pracę. Gdy był już niedaleko domu, ujrzał go ojciec, wzruszony wybiegł mu naprzeciw i ucałował z radością. Kiedy syn zwrócił się do ojca z pokorą, mówiąc, że zgrzeszył i nie jest godzien nazywać się jego synem, ojciec rozkazał sługom przynieść najlepsze szaty, pierścień i sandały dla syna, po czym ogłosił ucztę powitalną. Tymczasem starszy syn przebywał na polu. Dowiedziawszy się o zajściach, rozgniewał się straszliwie i spytał z wyrzutem ojca:
Oto tyle lat ci służę i nigdy nie przekroczyłem twojego rozkazu; ale mnie nie dałeś nigdy koźlęcia, żebym się zabawił z przyjaciółmi. Skoro jednak wrócił ten syn twój, który roztrwonił twój majątek z nierządnicami, kazałeś zabić dla niego utuczone cielę. Na te słowa odpowiedział mu ojciec:
Moje dziecko, ty zawsze jesteś przy mnie i wszystko moje do ciebie należy. A trzeba się weselić i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się.

Jak pisał Jan Paweł II w Encyklice Dives in misericordia:
Przypowieść o synu marnotrawnym wyraża w sposób prosty i dogłębny rzeczywistość nawrócenia. Nawrócenie jest najbardziej konkretnym wyrazem działania miłości i obecności miłosierdzia w ludzkim świecie. Właściwym i pełnym znaczeniem miłosierdzia nie jest samo choćby najbardziej przenikliwe i najbardziej współczujące spojrzenie na zło moralne, fizyczne czy materialne. W swoim właściwym i pełnym kształcie miłosierdzie objawia się jako dowartościowywanie, jako podnoszenie w górę, jako wydobywanie dobra spod wszelkich nawarstwień zła, które jest w świecie i w człowieku.

Każda z postaci przypowieści symbolizuje pewną postawę. Ojciec to oczywiście Bóg – miłosierny, przebaczający, zapominający o grzechach ludzi, jeśli tylko przyznają się oni do winy. Młodszy syn to człowiek grzeszny, popełniający błędy, marnujący dary Boga, Warto zwrócić także uwagę na sytuację, w której Jezus wygłasza tę przypowieść. Poprzedzają je przypowieści o zagubionej owcy i zgubionej drachmie. Po tej przypowieści następuje przypowieść o rządcy, który darował długi podwładnym swego pana. Wszystkie te przypowieści są opowiedziane w momencie, gdy do Chrystusa zbliżali się celnicy i grzesznicy, aby go słuchać. Nie podobało się to faryzeuszom, który uważali kontakt z takimi osobami za hańbiący. Chrystus opowiada więc przypowieści o miłosierdziu, przebaczeniu, o tym, że Bóg ukochał także (a może: przed wszystkim) tych, którzy zgrzeszyli.

17.Przypowieść o robotnikach w winnicy (Mt 20, 1-16) – streszczenie, interpretacja

Królestwo niebieskie podobne jest do gospodarza, który przez cały dzień najmował robotników do swej winnicy, a wieczorem każdemu wypłacił taką samą pensję i tym co rozpoczęli pracę rano i tym co pracowali tylko godzinę. Na to oburzyli się robotnicy:

„Ci ostatni jedną godzinę pracowali, a zrównałeś ich z nami, którzyśmy znosili ciężar dnia i spiekoty”. Na to odrzekł jednemu z nich: „Przyjacielu, nie czynię ci krzywdy; czy nie o denara umówiłeś się ze mną? Weź, co twoje i odejdź! Chcę też i temu ostatniemu dać tak samo jak tobie. Czy mi nie wolno uczynić ze swoim, co chcę? Czy na to złym okiem patrzysz, że ja jestem dobry?”

Tematem przypowieści jest boska sprawiedliwość i dobroć. Z jednej strony robotnicy pracujący cały dzień słusznie się zbuntowali – zgodnie z ludzkim rozumieniem sprawiedliwości ktoś, kto pracował cały dzień, powinien dostać więcej pieniędzy niż człowiek, który na pracy spędził tylko jedną godzinę. Gospodarz nie krzywdzi jednak robotników, którzy najwięcej pracowali – umówił się z nimi o denara i tyle im wypłaca. Jak się okazuje, sprawiedliwość, jaką kieruje się Bóg, okazuje się niepojęta dla człowieka. Bóg tak jak gospodarz tej winnicy kieruje się przede wszystkim pragnieniem czynienia dobra, uszczęśliwiania jak największej ilości ludzi.

Przypowieść o robotnikach w winnicy można odnieść do sytuacji, kiedy ktoś z naszego otoczenia doświadcza dobroci innych, bezinteresownej pomocy, niespodziewanego sukcesu. Może wtedy zrodzić się w nas pytanie: dlaczego on, a nie ja? Jezus przestrzega przed taką zazdrością. Miłość Boga, Jego dary nie są czymś, na co można sobie zasłużyć dobrymi uczynkami czy jakąkolwiek inną pracą. Bóg chce dawać ludziom więcej, niż oni na to zasługują – tak jak robotnikom pracującym tylko godzinę zapłacił jak za cały dzień pracy.

W węższym sensie przypowieść można odnieść do sytuacji zbawienia. Robotnikami pracującymi cały dzień będą ludzie, którzy od najwcześniejszych lat młodości są pobożni, podążają za Bogiem, żyją zgodnie z Jego przykazaniami. Robotnikami pracującymi tylko godzinę są osoby, które pod koniec życia się nawróciły i zostały przez Boga przyjęte do nieba (jak chociażby Dobry Łotr na krzyżu). Przypowieść uczy nas, że nie powinniśmy zazdrościć innym Bożych łask, ale cieszyć się, gdy innych ludzi spotyka dobro.

18.Przypowieść o talentach (Mt 25, 14-30) – streszczenie, interpretacja

Z królestwem niebieskim jest jak z człowiekiem, który wybierając się w daleką podróż przekazał swój majątek służbie. Jednemu dał pięć talentów, drugiemu dwa, a trzeciemu jeden. Służący, którzy otrzymali pięć i dwa talenty, puścili je w obieg i zyskali drugie tyle. Trzeci sługa, który otrzymał jeden talent, zakopał go w ziemi. Gdy pan powrócił, zaczął rozliczać się ze wszystkimi. Gdy pierwsi dwaj przynieśli mu pomnożone talenty, pochwalił każdego z nich słowami:
„Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię: wejdź do radości swego pana”

Trzeci sługa przyniósł otrzymany od pana jeden talent i powiedział:
„Panie, wiedziałem, żeś jest człowiek twardy: żniesz tam, gdzie nie posiałeś, i zbierasz tam, gdzie nie rozsypałeś. Bojąc się więc, poszedłem i ukryłem twój talent w ziemi. Oto masz swoją własność!”

Pan rozgniewał się na te słowa i kazał odebrać talent trzeciemu słudze i oddać temu, który ma dziesięć talentów.
„Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma”

Rozkazał też trzeciego sługę, jako nieużytecznego, wyrzucić na zewnątrz, w ciemności, gdzie będzie „płacz i zgrzytanie zębów”
Jednoznacznym tematem przypowieści jest problem pomnażania Bożych darów. Właściciel symbolizuje Boga, a trzej słudzy – trzy postawy ludzkie, związane z przyjmowaniem i gospodarowaniem tym, co od Boga otrzymaliśmy.

Każdy ze sług otrzymał od właściciela inną liczbę talentów. Od razu nasuwa się przypuszczenie o niesprawiedliwość – dlaczego pierwszy z nich dostał pięć, a inny tylko jeden? Podobnie jest w naszym życiu – niektórzy są bogatsi, inni biedni, jedni mądrzejsi, inni mniej inteligentni, i często nie zależy to od ich osobistego wysiłku. Przypowieść o talentach wyjaśnia tę pozorną Bożą niesprawiedliwość. Jeden talent to około 34 kilogramów złota – jest to więc niewyobrażalne bogactwo. Trzeci sługa nie został więc pokrzywdzony, została mu ofiarowana przeogromna suma. Pierwsze przesłanie przypowieści związane jest więc z naszym obowiązkiem wdzięczności Bogu za wszystko, czym nas obdarza – bo każdy dar od Boga jest drogocenny.
Drugim aspektem przypowieści jest gospodarowanie talentami. Jezus pochwala postawę sług, którzy „puścili w obrót” swoje talenty, a gani tego, który zakopał go w ziemi. Dary od Boga trzeba bowiem nie tylko przyjmować, ale także je wykorzystywać. Trzeci sługa nie zrobił tego, ponieważ bał się swego pana, uważał go za człowieka surowego. Może obawiał się, że nie odbierze swojego talentu z zyskiem? Właściciel zachował się wobec niego adekwatnie do jego przekonania – potraktował go surowo.
We współczesnym język polskim słowo „talent” oznacza zdolności nie wypracowane, ale dane poszczególnym ludziom przez los. Przypowieść zobowiązuje nas do wykorzystywania tych talentów w wąskim sensie, jako zdolności. Talentem może być jednak nie tylko umiejętność, ale każdy dar – cecha charakteru, a także wydarzenie, drugi człowiek. Przypowieść o talentach zachęca nas do niepozostania obojętnymi wobec tego daru.

19.Przypowieść o zagubionej owcy (Łk 15, 1-7) – streszczenie, interpretacja

Punktem wyjścia do opowiedzenia tej przypowieści jest sytuacja, kiedy Jezus przebywa i spożywa posiłek z celnikami i grzesznikami. Oburzają się na to faryzeusze, krytykując Jezusa za tak bliski kontakt z osobami nieczystymi. Wtedy Jezus opowiada przypowieść o zagubionej owcy.

Przypowieść rozpoczyna pytanie retoryczne:
„Któż z was, gdy ma sto owiec, a zgubił jedną z nich, nie zostawia dziewięćdziesięciu dziewięciu na pustyni i nie idzie za zagubioną, aż ją znajdzie?”

W tym zdaniu Jezus odwołuje się do dobrej woli i troskliwości słuchaczy, stawiając ich w sytuacji bycia pasterzem. Czym charakteryzuje się człowiek, który jest dobrym pasterzem? Troszczy się on o każdą owcę z osobna, a gdy jedna z nich zgubi się, porzuca pozostałe mnóstwo, aby tylko ratować tę jedną. Takie postępowanie wydaje się mało ekonomiczne, pasterz nie kieruje się jednak ekonomią, ale dobrem każdej owcy – ponieważ za każdą z nich czuje się odpowiedzialny. Gdy zaś odnajdzie zagubioną, cieszy się niezmiernie i sprasza przyjaciół, aby wraz z nim świętowali to radosne wydarzenie.
Podając jako przykład dobroć ludzką Jezus chce nam przekazać pewne prawdy o dobroci Boga. Skoro człowieka stać na poświęcenie w stosunku do owcy, która jest pod jego opieką, to czyż nie okaże większego miłosierdzia i determinacji Bóg, gdy jedno z jego dzieci pogubi się na swojej drodze? Jezus mówi o tym w słowach:
„Tak samo w niebie większa będzie radość z jednego grzesznika, który się nawraca, niż z dziewięćdziesięciu dziewięciu sprawiedliwych, którzy nie potrzebują nawrócenia”

Przypowieść ta jest więc obrazem troski Boga o to, co małe, cierpiące, zagubione i potrzebujące pomocy. Bóg jest dobrym pasterzem – zrobi wszystko, by pomóc nam, swoim owcom, w potrzebie

20. Listy św. Pawła – tematyka, podział

Chociaż nie wszystkie z trzynastu przypisywanych św. Pawłowi listów są rzeczywiście jego autorstwa, to niewątpliwie wpłynął on w sposób znaczący na rozwój refleksji teologicznej. Św. Paweł musiał być człowiekiem o niezwykłej osobowości, świadczy o tym przede wszystkim jego biografia, przekazywana przez tradycję. Paweł z Tarsu był synem Żyda i jednocześnie obywatela rzymskiego, otrzymał gruntowne wykształcenie, jako uczony rabin okazał się bezwzględnym prześladowcą chrześcijan. Jak dowiadujemy się z Dziejów Apostolskich, podczas jednej z podróży Szaweł (tak brzmiało pierwotnie jego imię) spotkał na drodze pod Damaszkiem Chrystusa, który kazał mus się ochrzcić, by ten mógł potem zostać wielkim apostołem pogan. Po nawróceniu odbył kilka podróży misyjnych, w czasie których założył kościoły chrześcijańskie na terenie Azji Mniejszej oraz Grecji.
Autentyczność jego autorstwa potwierdzono w przypadku następujących listów: 1. List do Tesaloniczan, 1. i 2. List do Koryntian, List do Galatów, List do Rzymian, List do Filemona. Pozostałe są prawdopodobnie chociaż w części dziełem jego uczniów bądź naśladowców.

Jako formy epistolarne Listy św. Pawła skierowane są do konkretnych odbiorców, w większości do wspólnot chrześcijańskich o korzeniach żydowskich, co nie jest bez znaczenia dla języka, symboliki, jakim posługuje się autor, pozostałe listy kieruje do konkretnej osoby (np. List do Tymoteusza). Właściwie każdy list jest odpowiedzią na jakieś pytanie, zagadnienie, co trzeba uwzględnić przy interpretacji. Tradycyjnie dzieli się Listy Pawłowe na trzy grupy:

listy główne (ewangeliczne):

- do Rzymian
- do Galatów
- pierwszy i drugi do Koryntian
- pierwszy i drugi do Tesaloniczan

listy więzienne (prawdopodobnie powstały w czasie pobytu Pawła w więzieniu):

- do Filipian
- do Efezjan
- do Kolosan
- do Filemona

listy pasterskie (to listy skierowane do jego uczniów i współpracowników):

- do Tytusa
- pierwszy i drugi do Tymoteusza

Tematem tych listów jest poza nauką o Chrystusie, jego życiu, śmierci i Zmartwychwstaniu, przede wszystkim teologia stosowana. Paweł pisze, jak żyć stosując się do nauki Chrystusa, jak go czcić i jak wypełniać prawa boskie. Mowa tu o różnych zagadnieniach, czasem z punktu widzenia współczesnego czytelnika błahych, jak np. uwagi dotyczące stroju i nakrycia głowy kobiety, ale istotnych dla ówczesnych pierwszych chrześcijan. Oczywiście główne rozważania dotyczą tak prymarnych spraw, jak życie według Ducha Świętego, co to znaczy być chrześcijaninem, czym jest Kościół, itd

21.Hymn o miłości – analiza i interpretacja

           Hymn o miłości
1 Gdybym mówił językami ludzi i aniołów,
a miłości bym nie miał,
stałbym się jak miedź brzęcząca
albo cymbał brzmiący.
2 Gdybym też miał dar prorokowania
i znał wszystkie tajemnice,
i posiadał wszelką wiedzę,
i wszelką [możliwą] wiarę, tak iżbym góry przenosił.
a miłości bym nie miał,
byłbym niczym.
3 I gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność moją,
a ciało wystawił na spalenie,
lecz miłości bym nie miał,
nic bym nie zyskał.
4 Miłość cierpliwa jest,
łaskawa jest.
Miłość nie zazdrości,
nie szuka poklasku,
nie unosi się pychą;
5 nie dopuszcza się bezwstydu,
nie szuka swego,
nie unosi się gniewem,
nie pamięta złego;
6 nie cieszy się z niesprawiedliwości,
lecz współweseli się z prawdą.
7 Wszystko znosi,
wszystkiemu wierzy,
we wszystkim pokłada nadzieję,
wszystko przetrzyma.
8 Miłość nigdy nie ustaje,
[nie jest] jak proroctwa, które się skończą,
albo jak dar języków, który zniknie,
lub jak wiedza, której zabraknie.
9 Po części bowiem tylko poznajemy,
po części prorokujemy.
10 Gdy zaś przyjdzie to, co jest doskonałe,
zniknie to, co jest tylko częściowe.
11 Gdy byłem dzieckiem,
mówiłem jak dziecko,
czułem jak dziecko,
myślałem jak dziecko.
Kiedy zaś stałem się mężem,
wyzbyłem się tego, co dziecięce.
12 Teraz widzimy jakby w zwierciadle, niejasno;
wtedy zaś [zobaczymy] twarzą w twarz:
Teraz poznaję po części,
wtedy zaś poznam tak, jak i zostałem poznany.
13 Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość - te trzy:
z nich zaś największa jest miłość.


W pierwszym Liście do Koryntian znajduje się jeden z najsławniejszych fragmentów Pisma Świętego - Hymn o miłości (1 Kor 13, 1-13). Utwór ten jest pieśnią pochwalną, a jednocześnie swoistą definicją miłości. Tak więc próbując zinterpretować ten hymn, należy w pierwszej kolejności zadać sobie pytanie, o którą z miłości chodzi Pawłowi. Agape, Philia czy Eros jest tematem jego wypowiedzi? Czy to rozróżnienie można w ogóle zastosować do miłości o której mówi apostoł?
Z treści hymnu, a w szczególności z rozdziału poprzedzającego go w Piśmie Świętym, możemy domyślać się, że chodzi o miłość, która jest najwyższym darem, niezbędnym do pełnego korzystania z charyzmatów Ducha Świętego. Oto słowa bezpośrednio poprzedzające hymn:

Wy przeto jesteście Ciałem Chrystusa i poszczególnymi członkami. I tak ustanowił Bóg w Kościele najprzód apostołów, po wtóre proroków, po trzecie nauczycieli, a następnie tych, co mają dar czynienia cudów, wspierania pomocą, rządzenia oraz przemawiania rozmaitymi językami. Czyż wszyscy są apostołami? Czy wszyscy prorokują? Czy wszyscy są nauczycielami? Czy wszyscy mają dar czynienia cudów? Czy wszyscy posiadają łaskę uzdrawiania? Czy wszyscy przemawiają językami? Czy wszyscy potrafią je tłumaczyć? Lecz wy starajcie się o większe dary: a ja wam wskażę drogę jeszcze doskonalszą.


Miłość jest tym „większym darem”, który może być udziałem każdego człowieka, jeśli się on o niego postara. To równocześnie wywyższenie każdego człowieka, przewyższające łaskę, jakiej dostępuje prorok czy kapłan. Pierwsze wersety utworu mówią o miłości jako o warunku istnienia:

,,Gdybym mówił językami ludzi i aniołów,
a miłości bym nie miał,
stałbym się jak miedź brzęcząca
albo cymbał brzmiący.
Gdybym też miał dar prorokowania
i znał wszystkie tajemnice,
i posiadał wszelką wiedzę,
i wszelką [możliwą] wiarę, tak iżbym góry przenosił.
a miłości bym nie miał,
byłbym niczym.
I gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność moją,
a ciało wystawił na spalenie,
lecz miłości bym nie miał,
nic bym nie zyskał.''


Okazuje się bowiem, że wszystkie przymioty i uczynki pobożnych ludzi nic nie znaczą bez miłości, nawet wiara góry przenosząca. Zauważmy, że wersety te wcale nie definiują miłości, ale jedynie ukazują w jakim stosunku znajduje się ona do innych wartości ważnych dla pobożnego człowieka. Miłość okazuje się niezbędną podstawą nie tylko do tego by być przewodnikiem ludu, ale by złożyć prostą ofiarę.

Następne wersety również nie mówią wprost, czym jest miłość, wymieniają jedynie szereg jej cech: cierpliwość, łaskawość. Resztę cech poznajemy za sprawą negacji:

,,Miłość nie zazdrości,
nie szuka poklasku,
nie unosi się pychą;
nie dopuszcza się bezwstydu,
nie szuka swego,
nie unosi się gniewem,
nie pamięta złego;
nie cieszy się z niesprawiedliwości,
lecz współweseli się z prawdą.''

Paweł nie tłumaczy, do jakiej kategorii pojęć należy miłość, nawet nie nazywa jednoznacznie jej przymiotów, za to mówi, jak nie postępuje człowiek miłujący. Miłość przyjmuje tu postać osobową: szuka, pamięta. Utwór ten ma poza pochwalnym, również dydaktyczny charakter, może właśnie funkcja dydaktyczna jest tu najważniejsza, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że Listy św. Pawła w ogóle służą nauce. Kolejny fragment można odczytać, jako propozycję pewnej postawy ufności człowieka wobec otaczającej go rzeczywistości. Paweł pisze:

,,Wszystko znosi,
wszystkiemu wierzy,
we wszystkim pokłada nadzieję,
wszystko przetrzyma.''


Wszystko? To znaczy również cierpienie, ból, utratę majątku i rodziny, np. jak starotestamentalny Hiob? Albo jak Maryja, mówiąca: „Niech mi się stanie według słowa twego”? Człowiek miłujący ufa drugiemu człowiekowi, a przede wszystkim Bogu, który włada jego losem. Ufa, że Bóg go miłuje.

Miłość jest nieustająca i pełna, poza tym jest przymiotem człowieka dojrzałego. Paweł daje również zapowiedź przyszłego, wyraźnego widzenia, spotkania z Bogiem i poznania go. Hymn kończy się pochwałą miłości:

,,Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość - te trzy:
z nich zaś największa jest miłość.''

Pytanie pozostaje otwarte, Paweł nie wyjaśnia, czym jest miłość, ale ustawia ją w hierarchii wartości na najwyższej pozycji. A może jednak wyjaśnia? Jak Jezus nauczał o miłości, jak nie świadectwem własnego życia, przecież nie głosił traktów teologicznych. Posługiwał się również przypowieściami, które przede wszystkim nauczały za pomocą obrazów, przykładów. Paweł po to uosabia miłość, by pokazać jak ona się przejawia, że nie sprowadza się ona do niczego innego jak do tych przejawów. Miłość u świętego Pawła sprowadza się do relacji z innym człowiekiem i Bogiem oraz do postawy wobec świata. To postawa pozbawiona egoizmu, jednocześnie pełna ufności opartej na odwzajemnieniu miłości Boga.

22.Biblia -postacie,symbole,alegorie

Adam - pierwszy człowiek , ojciec wszystkich ludzi , protoplasta ludzkości , mężczyzna
Arka Noego - symbol schronienia i bezpieczeństwa , metoda przetrwania
Arka Przymierza - symbol testamentu , przymierza Boga z człowiekiem
Baranek - symbol Chrystusa , czystości , niewinności , pokory , posłuszeństwa i ofiary
Bestia , Antychryst , Smok , Wąż – szatan , symbol podstępu i zdrady
ciemności egipskie-ciemności nieprzebrane , zupełne
Ewa – pramatka , pierwsza kobieta , ulegająca pokusie Szatana stała się symbolem grzechu pożądania
faryzeusz – alegoria obłudnika
Hiob – symbol pokory , poddaństwa , wierności , wytrwania
hiobowe wieści – wiadomość o nieszczęściu , wypadku
jeźdźcy Apokalipsy – czterej jeźdźcy obrazujący zarazę , głód , wojnę i śmierć , zapowiedź końca świata
Judasz – alegoria człowieka fałszywego
judaszowy grosz – zapłata otrzymana za zdradę
Kain – starszy syn Adama i Ewy , brat Abla , którego zabił z zazdrości , pierwszy morderca
kamienne tablice – symbol przymierza z Bogiem , wzór pierwszego kodeksu moralnego
krzak gorejący – symbol tajemnicy i obecności Boga
manna z nieba – nieoczekiwana niespodzianka
Mesjasz – nazwa określająca Chrystusa , mąż wybrany , powołany do spełnienia szczególnej misji
Niewiasta – symbol ludu Bożego , Maryja
niewola egipska – przymusowa uwięzienie
Nowe Jeruzalem – symbol kościoła w kształcie ostatecznym , po końcu świata osioł dardanelski – głupiec , tępak
pasterz , siewca – alegoria nauczającego Chrystusa
plagi egipskie – nieszczęście nawiedzające ludzkość
rajskie jabłka- symbol pychy , zerwanie przez człowieka przymierza z Bogiem pocałunek judaszowy – gest fałszywy
potop – symbol zagłady , końca świata
rzeź niewiniątek – rzeź bezbronnych
salomonowa mądrość – mądrość wielka
salomonowy wyrok – sprawiedliwe osądzenie
Samson – bohater biblijny słynący z nadludzkiej siły , której źródło tkwiło we
włosach
siedem krów chudych – lata biedy
siedem krów tłustych – lata dobrobytu
siedem pieczęci – symbol wyroków Bożych
Sodoma i Gomora – alegoria rozpusty , wielkie zamieszanie , awantura
syn marnotrawny – nawrócony grzesznik
trąby jerychońskie – trąby , które zburzyły mury Jerycha , silny mocny dźwięk wdowi grosz – ofiara ze szczerego serca
Wielki Babilon – symbol miasta przeciwstawiającego się Bogu , schronienie nieczystych duchów
wieża Babel – zgromadzenie ludzi różnych narodowości , mówiących różnymi językami, symbol – przestroga przed pychą
zakazany owoc – coś niedozwolonego ,rzecz kusząca
ziarno – słowo Boże
ziemia mlekiem i winem płynąca – kraj obfitujący we wszystko
ziemia obiecana – Kanaan , miejsce pożądane , wydające się rajem
żebro Adama – symbol związku kobiety z mężczyzną , równość w człowieczeństwie
żona Lota-kobieta o nieposkromionej ciekawości
zamienić się w słup soli-znieruchomieć z zaskoczenia