Wokulski stał na granicy dwóch światów: upadającego świata arystokracji (kraina Izabeli) i wstępujący świat kapitalizmu do którego należy Wokulski jako bogaty kupiec. Pokrywa się to zresztą ze zderzeniem odchodzącego romantyzmu i nadchodzącego pozytywizmu (racjonalizm bohatera).
Niejasny koniec powieści jak najbardziej przemawia za romantycznością Wokulskiego. Nie wiemy dokładnie jak dalej potoczyły się losy Stanisława, czy zginął w ruinach zasławskiego zamku, czy też poświęcił swe dalsze życie nauce i wynalazkom w pracowni Geista, jak wcześniej planował. Taka tajemniczość, niejasne okoliczności śmierci, metamorfoza to typowe cechy bohatera romantycznego.
W wielu kwestiach postać Wokulskiego spełnia z kolei cechy bohatera realistycznego (pozytywistycznego). Miał szacunek dla nauki, pragnął wiedzy i przyznawał jej prymatu nad irracjonalizmem. Był silną i przedsiębiorczą jednostką po powstaniu energicznie wziął się w garść i organizował sobie życie. Doszedł do fortuny własną pracą i wysiłkiem. Zajmował się działalnością filantropijną i społeczną. Zauważał nędzę biedoty, starał się jej pomóc, realizując hasło pracy u podstaw.
Elementy romantyczne były w przypadku tego bohatera nieco odwrócone. Wokulski jako młodzieniec rzucił się w wir nauki, walki powstańczej, potem zaś nastąpił prywatny wątek biografii miłość. W przypadku typowego bohatera romantycznego było zazwyczaj odwrotnie.
Całe jego późniejsze życie zdało się potwierdzić tezę, iż był to romantyk zabłąkany w epoce pozytywizmu.
Patrząc na życie Wokulskiego odnosimy wrażenie ogromnego bogactwa przeżyć i niezwykle interesującej egzystencji, dzięki właśnie połączeniu cech charakterystycznych dla obu tych epok.
Nasuwa się jednak myśl, że gdyby posiadał w sobie więcej realizmu, być może udałoby mu się uniknąć ogromnej tragedii życiowej, jaką była nieszczęśliwa miłość do Izabeli Łęckiej.
Wielka miłość i to co romantyczne w Wokulskim zniszczyło go unicestwiło nawet te pierwiastki, dzięki którym mógł być użyteczny dla świata.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz