Choroby układu pokarmowego człowieka

Biegunka (łac. diarrhoea; również rozwolnienie) - objaw kliniczny polegający na znacznym zwiększeniu liczby wypróżnień w ciągu doby, lub zmianą konsystencji stolca na płynną lub półpłynną. Biegunką określa się również stan, gdy nawet jednorazowo w stolcu pojawia się treść patologiczna, taka jak śluz, ropa lub krew. Biegunce towarzyszy wzmożona perystaltyka jelit i często kurczowe bóle brzucha. Stan chorobowy trwający do 10 dni określany jest jako biegunka ostra, natomiast utrzymywanie się objawów chorobowych ponad 10 dni nosi nazwę biegunki przewlekłej. Największym zagrożeniem dla zdrowia jest utrata wody oraz elektrolitów. W szczególności u dzieci biegunki szybko doprowadzają do zagrażającego życiu odwodnienia. Z tego powodu w krajach Trzeciego Świata biegunka jest główną przyczyną śmierci niemowląt, zabijając ponad 1,5 miliona dzieci rocznie.
Istnieje wiele przyczyn występowania biegunki, z których najczęstsze to infekcje przewodu pokarmowego na tle zakażeń:

    * wirusowych
    * bakteryjnych
          o związanych z bezpośrednim zakażeniem bakteryjnym
          o związanych z działaniem toksyn bakteryjnych
    * pierwotniakowych
    * biegunki niezakaźne (np. w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego)

W zależności od mechanizmu powstawania biegunki dzieli się na:
Osmotyczne:
Przyczyny: celiakia, nietolerancja węglowodanów (np. laktozy).

Nietolerancja laktozy zachodzi na skutek zniszczenia laktazy - enzymu, znajdującego się w górnej części kosmków jelitowych. Ma to najczęściej miejsce w biegunkach infekcyjnych.

Leczenie polega na eliminacji laktozy z diety i zastąpienia dotychczasowego żywienia, przez preparaty wolne od laktozy

Wydzielnicze:
 Przyczyny: enterotoksyny wydzielane przez: Vibrio cholerae, Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, gruczolaki wydzielające hormony, np. vipoma.

Wysiękowe
Przyczyny: przewlekłe zapalne choroby jelit (głównie wrzodziejące zapalenie jelita grubego), rak okrężnicy, uszkodzenie jelit w wyniku działania: cytostatyków, niedokrwienia, napromieniowania.

Motoryczne
Przyczyny: zespół jelita drażliwego, po resekcji żołądka, po wagotomii.

Biegunka jest zwykle chorobą o krótkim przebiegu i zdolności do samoograniczania się. Dlatego w leczeniu wystarczającym sposobem postępowania zwykle jest: nawadnianie

    * nawadnianie doustne – podawanie wody i elektrolitów w postaci tak zwanego doustnego płynu nawadniającego DPN (ang. ORS – Oral Rehydratation Solution) w przypadku biegunki o niewielkim lub średnim stopniu odwodnienia (poniżej 10%). Jest on roztworem chlorku potasu (1,5 g KCl/l), glukozy (13,5 g/l), soli kuchennej (2,6 g NaCl/l), dwuwodnego cytrynianu sodu (2,9 g/l) [1]. Dopuszczonymi w Polsce preparatami do doustnego nawadniania są: Humana Elektrolit, Gastrolit, Saltoral i Orsalit. Należy podkreślić, że stosowane niekiedy inne środki nawadniające (soki owocowe, herbata, coca-cola) nie powinny być stosowane, ze względu na znaczne odchylenia osmolalności.
    * nawadnianie dożylne w przypadku:
          o ciężkiego odwodnienia
          o występowaniu objawów wstrząsu
          o objawów zaburzeń świadomości
          o uporczywych wymiotów nie ustępujących pomimo nawadniania doustnego
          o braku poprawy pomimo właściwego nawadniania doustnego
    * realimentacja, czyli powrót do odżywiania doustnego, początkowo najlepiej zawierające kleik ryżowy, mus jabłkowy lub tzw. marchwiankę

Zapalenie wyrostka robaczkowego (łac. appendicitis acuta) – ostre (OZWR) lub przewlekłe schorzenie spowodowane zapaleniem wywołanym najczęściej zatrzymaniem treści pokarmowej w wyrostku.Na podstawie eksperymentów stwierdzono, że ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest spowodowane przez niedrożność światła wyrostka.W kilku badaniach dostarczono dowody, że niedobór błonnika może sprzyjać zapaleniu wyrostka robaczkowego.
Objawy
    * Silne bóle w okolicach prawego biodra, dość trudne do zlokalizowania (ból zwiększa się przy zgięciu prawej nogi, nasila się przy próbach poruszania się, głębszych oddechach i kaszlu),
    * obrona mięśniowa,
    * ból po zwolnieniu ucisku (objaw Blumberga),
    * brak łaknienia,
    * nudności (niekiedy nie występują),
    * wymioty (75% chorych),
    * przyspieszone tętno,
    * wzrost temperatury ciała,
    * u dzieci często biegunka i wzdęcie
    * zaparcia i zatrzymanie gazów,
    * bolesność podczas badania per rectum (przez odbytnicę).
Diagnostyka
    * leukocytoza w granicach 10000-15000/mm³
    * badanie ultrasonograficzne
    * badanie tomokomputerowe
    * Dodatni Objaw Blumberga
    * Dodatni Objaw Jaworskiego
    * Dodatni Objaw Rovsinga
Leczenie
Zalecane jest leczenie operacyjne. Wykonuje się zabieg appendektomii, czyli usunięcia wyrostka robaczkowego. Zabieg ten można przeprowadzić klasycznie lub metodą laparoskopową. W przypadku wystąpienia tak zwanego nacieku okołowyrostkowego, leczenie jest zachowawcze i polega na podawaniu antybiotyków, środków przeciwzapalnych, a w pierwszych dobach leczenia ścisłej diecie i nawadnianiu wlewami kroplowymi. Ponadto, przy każdej appendektomii, chirurg sprawdza czy obecny jest uchyłek Meckela i w przypadku jego obecności również go usuwa.

OZWR jest najczęstszą chorobą wymagającą interwencji chirurgicznej w obrębie jamy brzusznej u kobiet w ciąży.
Powikłania
    * zakażenie rany,
    * krwawienie,
    * przepuklina w bliźnie pooperacyjnej,
    * zapalenie otrzewnej,
    * zapalenia żyły wrotnej.

Rokowanie w niepowikłanym OZWR jest dobre, a śmiertelność wynosi ok. 0,1%. Perforacja wyrostka u ciężarnej wiąże się z 35% ryzykiem poronienia

Wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego (grypa żołądkowa, grypa jelitowa) – choroba układu pokarmowego wywoływana najczęściej przez rotawirusy, astrowirusy, norowirusy oraz rzadziej adenowirusy.

Objawy, symptomatyka

Charakterystyczne, trwające kilka dni, objawy choroby to:

    * gorączka, nudności oraz wymioty
    * obfita, wodnista biegunka
    * Występować mogą również bóle brzucha.

Droga szerzenia, rozprzestrzenianie się, zaraźliwość

Wirusowe zapalenia układu pokarmowego rozprzestrzeniają się głównie drogą pokarmową (fekalno-oralną) i są wysoce zaraźliwe.

 przebieg

Szczególnie narażone na infekcje są dzieci od 3. miesiąca do 3. roku życia, u których choroba ma także najcięższy przebieg. U starszych dzieci oraz dorosłych przebiega ona łagodniej lub nawet bezobjawowo.
Profilaktyka, epidemiologia

W profilaktyce kluczowe znaczenie ma więc przestrzeganie zasad higieny żywieniowej i osobistej, szczególnie jesienią i zimą, kiedy to odnotowuje się zwiększoną ilość zachorowań. Okres inkubacji wirusów wynosi około 2 dni.
Leczenie

Leczenie ma charakter objawowy i polega na uzupełnianiu poziomu płynów i elektrolitów w organizmie.

Zespół poposiłkowy, zespół dumping, zespół poresekcyjny (ang. dumping syndrome) – zespół objawów występujących po zabiegach operacyjnych w zakresie żołądka. Jest to najczęstsze zaburzenie pojawiające się po zabiegach operacyjnych na tym narządzie

Wyróżnia się
wczesny  zespół poposiłkowy.
Występuje od 15 do 60 minut po spożyciu posiłku[2] (wg innych źródeł 10 do 20 minut[1]) i objawia się biegunką, bólem brzucha, nudnościami, wymiotami, a także zaczerwieniem twarzy, osłabieniem, uczuciem kołatania serca, zawrotami głowy, bladością skóry, potami, mogą też występować omdlenia. Najczęściej dolegliwości te pojawiają się po spożyciu słodkich płynów (np. słodzonej herbaty, kawy lub gorącej czekolady). Za przyczynę tej postaci zespołu uważa się upośledzenie czynności nerwu błędnego, związane z zabiegiem operacyjnym i powodujące szybkie przechodzenie treści żołądkowej do jelit. Niewykluczone, że to szybkie opróżnianie żołądka powoduje uwalnianie hormonów tkankowych działających naczynioruchowo

późny zespół poposiłkowy
Występuje od 2 do 4 godzin po spożyciu pokarmu i polega na pojawieniu się hipoglikemii[8], związanej prawdopodobnie z intensywnym wyrzutem insuliny do krwi, jako reakcją wywołaną szybkim wchłanianiem glukozy z jelit po nagłym przejściu treści żołądkowej do ich światła. W postaci tej dominują objawy hipoglikemii: osłabienie, poty, głód i niepokój.

Leczenie

W terapii zaleca się dietę o niskiej zawartości węglowodanów, oddzielne przyjmowanie pokarmów stałych i płynnych, przyjęcie pozycji leżącej po posiłku. W leczeniu farmakologicznym stosuje się akarbozę i oktreotyd

Rak jelita grubego (łac. carcinoma coli et recti) – nowotwór złośliwy rozwijający się w okrężnicy, wyrostku robaczkowym lub odbytnicy. Jest przyczyną 655 000 zgonów w ciągu roku na świecie.Najwyższe wskaźniki zapadalności notuje się w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej, a najniższe w rozwijających się krajach Afryki i Azji.
W Polsce 2. miejsce wśród przyczyn zgonów na nowotwory złośliwe.
Zachorowalność: 15/100000/rok dla kobiet; 25/100000/rok dla mężczyzn (dane z 2002).
Rzadko występuje u osób poniżej 40. roku życia. Najwięcej zachorowań przypada na 8. dekadę życia.
Rak okrężnicy jest nieco częstszy niż rak odbytnicy.ozwój raka jelita grubego warunkuje wiele czynników. Najważniejsze z nich to:

Czynniki genetyczne

   1. Większość raków sporadycznych jelita grubego rozwija się w wyniku nakładających się mutacji genów supresorowych – APC, DCC, p53. Prowadzą one do rozrostu nabłonka gruczołowego i powstania gruczolaka, a następnie do przemiany złośliwej w wyniku inaktywacji onkogenów – K-ras.W raku jelita grubego z przerzutami częstość występowania mutacji genu KRAS wynosi 30 - 50%.
   2. Dziedziczny rak niezwiązany z polipowatością – unieczynnienie genów naprawczych prowadzące do niekontrolowanego rozrostu komórek nabłonka. Wyrazem tych zaburzeń jest niestabilność mikrosatelitarna stwierdzana w prawie wszystkich przypadkach HNPCC i w 15% przypadków raka sporadycznego.
   3. Mechanizm epigenetyczny prowadzący do funkcjonalnego wyłączenia genów i hipermetylacja DNA w regionach promotorowych genów hMLH1, APC i p16.

Czynniki środowiskowe

   1. Sposób odżywiania – dieta bogata w krwiste mięso i tłuszcze zwierzęce, uboga w naturalne witaminy i wapń. Prewencyjnie działa dieta bogato-błonnikowa, oparta o produkty świeże.
   2. Palenie papierosów. Kobiety, które paliły, mają o 40% zwiększone ryzyko śmierci z powodu raka jelita grubego względem kobiet, które nigdy nie paliły. Palący mężczyźni mają o 30% zwiększone ryzyko śmierci z powodu raka jelita grubego względem mężczyzn, którzy nigdy nie palili.
   3. Brak wysiłku fizycznego.
   4. Powtarzające się zaparcia.
   5. Wiek.

Stany przedrakowe
   1. Pojedyncze polipy gruczołowe jelita grubego.
   2. Zespół Lyncha.
   3. Zespół gruczolakowatej polipowatości rodzinnej.
   4. Inne zespoły polipowatości – zespół Peutza-Jeghersa, zespół polipowatości młodzieńczej.
   5. Nieswoiste zapalenia jelit: wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna.

Objawy

Krwawienie utajone   
Bóle brzucha   
Zmiana rytmu wypróżnień   
Krwawienie jawne
Chudnięcie   
Niedokrwistość   
Wyczuwalny guz   
Wzdęcie brzucha   
Brak łaknienia   
Gorączka   
Niedrożność   

Klasyfikacja histologiczna raka jelita grubego wg WHO

   1. Rak gruczołowy (adenocarcinoma).
   2. Rak gruczołowy śluzotwórczy (adenocarcinoma mucinosum).
   3. Rak sygnetokomórkowy (signet-ring cell carcinoma).
   4. Rak drobnokomórkowy (carcinoma microcellulare).
   5. Rak łuskowokomórkowy (squamous cell carcinoma).
   6. Rak gruczołowo-łuskowy (adenosquamous carcinoma).
   7. Rak rdzeniasty (medullary carcinoma).
   8. Rak niezróżnicowany (carcinoma nondifferentiatum).

Klasyfikacja makroskopowa zaawansowanego raka jelita grubego

   1. Polipowaty.
   2. Owrzodziały i grzybiasty.
   3. Owrzodziały i zwężający.
   4. Rozlegle naciekający.

Profilaktyka
Regularne zażywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych zmniejsza o 40-50% zapadalność i umieralność na raka jelita grubego.

Badania przesiewowe
    * test na obecność krwi utajonej w kale
    * test kałowy Tumor M2-PK
    * sigmoidoskopia wykonywana za pomocą giętkiego aparatu
    * pełna kolonoskopia.

W profilaktyce wtórnej raka jelita grubego szczególnie użyteczne są testy na obecność w kale krwi utajonej. W ostatnich latach znacznie poprawiła się ich czułość i swoistość. Są także łatwiejsze do wykonania, dzięki czemu pacjent może je przeprowadzić w warunkach domowych. Dlatego w wielu krajach są one zalecane jako badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego

Budowa i funkcję układu pokarmowego człowieka

Budowa i funkcje narządów układu pokarmowego człowieka
 Jama ustna - początkowy odcinek przewodu pokarmowego i oddechowego. Na jamę ustną składa się przedsionek jamy ustnej i jama ustna właściwa, które oddzielone od siebie są łukami zębowymi żuchwy i szczęki. Przedsionek jamy ustnej ograniczony jest od przodu częścią śluzową wargi górnej i dolnej, od tyłu łukami zębowymi oraz wyrostkami zębodołowymi pokrytymi dziąsłami, od góry i od dołu zachyłkami błony śluzowej, od której odchodzi wędzidełko górne i dolne. Jama ustna właściwa ograniczona jest od przodu i bocznie łukami zębowymi oraz wyrostkami zębodołowymi pokrytymi dziąsłami, od góry przez podniebienie (w początkowym odcinku podniebienie twarde - kostne, w tylnym odcinku przez podniebienie miękkie), od tyłu przez wały: podniebienno-językowe i podniebienno-gardłowe a od dołu zaś przez przeponę jamy ustnej na której spoczywa język. Dorosły człowiek ma 32 zęby, 16 w szczęce i 16 w żuchwie:

    * 4 siekacze (dentes incisivi)
    * 2 kły (dentes canini)
    * 4 zęby przedtrzonowe (dentes praemolares)
    * 6 trzonowych (dentes molares)

U dzieci występuje 20 zębów mlecznych (brak przedtrzonowych i jednej pary trzonowych- jedna para w jednej części: w żuchwie lub szczęce). Siekacze służą do odgryzania kęsów, kły do rozrywania pokarmu, a zęby trzonowe i przedtrzonowe do jego rozcierania. W trakcie żucia pokarmu jest on zwilżany śliną wydzielaną przez ślinianki czyli gruczoły ślinowe których przewody uchodzą do jamy ustnej. W ślinie rozpuszczane są cząsteczki pokarmu, na których obecność wyczulone są rozmieszczone na języku kubki smakowe. Dzięki nim wyczuwamy: konsystencję, temperaturę, smak, zapach i to czy dany pokarm nadaje się do spożycia.

W niej następuje wstępna, mechaniczna obróbka pokarmu i przygotowanie go do dalszego trawienia. Pokarm zostaje rozdrabniany, miażdżony i mieszany ze śliną, która zawiera enzym trawienny amylazę ślinową (ptialinę).

Po uformowaniu kęsa pokarmowego zostaje on przekazany do dalszej części przewodu pokarmowego w akcie połykania.. Do przedsionka jamy ustnej na wysokości górnych zębów trzonowych uchodzą przewody wyprowadzające ślinianek przyusznych.

    Gardło - maczugowata cewa włóknisto-mięśniowa, rozciągającą się od podstawy czaszki do VI kręgu szyjnego. Gardło zbudowane jest z mięśni poprzecznie prążkowanych pokrytych od zewnątrz tkanką łączną, a od wewnątrz błoną śluzową.Mięśnie gardła tworzą ścianę tylną i ściany boczne. Na ścianach bocznych znajdują się ujścia trąbek słuchowych, otoczone wałami trąbkowymi i skupiskiem tkanki chłonnej tworzącymi migdałki trąbkowe. W miejscu przejścia sklepienia gardła w ścianę tylną jest skupisko tkanki limfatycznej, migdałek gardłowy - trzeci migdał. W ścianie przedniej gardła, idąc od góry, widoczne są nozdrza tylne, łączące jamę nosową z gardłem, poniżej znajduje się cieśń gardzieli, przez którą jama ustna komunikuje się z jamą gardłową. Najniżej znajduje się wejście do krtani.Długość gardła u dorosłego człowieka wynosi średnio 12-13 cm. Krzyżuje się tam droga pokarmowa z oddechową. Jego najszersza część znajduje się na wysokości kości gnykowej i wynosi 5 cm.

   Przełyk - przewód mięśniowo-błoniasty o podłużnym przebiegu; łączy gardło z żołądkiem. Czynność przełyku polega na transporcie pokarmu z gardła do żołądka. Ściana przełyku nie ma zdolności wchłaniania pokarmu ani trawienia.Przełyk ma długość średnio około 23–25 cm, odległość od siekaczy do żołądka około 40 cm.

Rozróżniamy część:
szyjną,
piersiową,
brzuszną.

Występują trzy fizjologiczne zwężenia przełyku:

zwężenie górne - w przejściu gardła w przełyk, mięśnie w tym miejscu tworzą czynnościowy mięsień zwieracz górny przełyku.
zwężenie środkowe - na wysokości rozdwojenia tchawicy w miejscu, gdzie aorta zstępująca od strony lewej i do tyłu, a oskrzele lewe od przodu obejmują przełyk. Nie jest ono powodowane budową samej ściany przełyku, lecz przyleganiem obu sąsiednich narządów;
zwężenie dolne (brzuszne) - podobnie jak i górne, jest zwężeniem czynnościowym, spowodowanym napięciem mięśni okrężnych, leży około 3 cm powyżej wpustu żołądka. To zwężenie jest nazywane zwieraczem dolnym przełyku - jego zbyt słaby skurcz leży u podstaw zarzucania kwaśnej treści pokarmowej do przełyku (czyli refluksu żołądkowo-przełykowego).
Ściana przełyku składa się licząc od wewnątrz z:
błony śluzowej,
utkania podśluzowego
błony mięśniowej, składającej się z dwóch warstw mięśni gładkich, które dzięki rytmicznym i skoordynowanym skurczom przesuwają i mieszają pokarm
warstwy okrężnej
warstwy podłużnej
błony zewnętrznej
Mięśnie w górnej 1/3 części są poprzecznie prążkowane w dolnej występują mięśnie gładkie. Umięśnienie środkowej części przełyku jest mieszane.
Wyściółka przełyku jest wilgotna w celu ułatwienia przełykanego pokarmu. Powierzchnia komórek, którym pokryty jest przełyk pokryta jest fałdami, który utrzymuje wydzielany śluz.

Żołądek. – narząd stanowiący część przewodu pokarmowego, którego zasadniczą rolą jest trawienie zawartych w pokarmie białek (nie zachodzi trawienie tłuszczów, a trawienie cukrów jest wręcz hamowane przez niskie pH żołądka).U kręgowców jest to rozszerzona część pomiędzy przełykiem i jelitem.U człowieka żołądek znajduje się w jamie brzusznej na wysokości od Th11 (11. kręgu piersiowego) (wpust żołądka) do L3 (3. kręgu lędźwiowego).Żołądek ma kształt workowaty, z przełykiem łączy się za pomocą wpustu żołądka (cardia ventriculi), a z dwunastnicą łączy go odźwiernik (pylorus ventriculi), otwór otoczony silną mięśniówką okrężną, która rozszerza się i zwęża w zależności od różnicy pH między środowiskami. Bocznie od części wpustowej widoczne jest dno żołądka przechodzące w trzon.Otwór końcowy żołądka stanowi odźwiernik przechodzący w dwunastnicę.Podział anatomiczny żołądka na trzon i część odźwiernikową odpowiada jego czynnościom : trzon magazynuje pokarm i częściowo trawi, a część odźwiernikowa przesuwa go do dwunastnicy. Błona śluzowa żołądka tworzy liczne, wysokie fałdy o przebiegu podłużnym. Znajdują się w niej liczne gruczoły żołądkowe, wytwarzające m.in. kwas solny ( gruczoły dna ) oraz podpuszczkę (tylko u niemowlaków) i pepsynę. Błonę mięśniową tworzą 3 warstwy mięśni, których czynność warunkują okresowe ruchy perystaltyczne, które powodują mieszanie i rozcieranie masy pokarmowej oraz przesuwanie jej ku odźwiernikowi i przechodzenie do dwunastnicy. Żołądek  rozdrabnia pokarm i wyjaławia go .Trawi białka a lipaza żołądkowa zapoczątkowuje trawienie tłuszczów.
Żołądek unerwiony jest przez włókna nerwowe autonomicznego układu nerwowego.Wielkość żołądka jest zmienna i zależy od jego wypełnienia, napięcia jego ścian oraz pozycji ciała.

    * Długość żołądka: 25-30 cm
    * Szerokość żołądka: 12-14 cm
    * Pojemność: 1000-3000 ml

Jelito cienkie- jelito cienkie ciągnie się od żołądka aż do jelita grubego, od którego odgranicza się tzw. zastawką Bauhina. Zajmuje ono okolicę pępkową, podbrzuszną i obie okolice biodrowe a częściowo i miednicę małą. Jego długość wynosi ok. 4-6 m, średnica 3—5 cm. Jelito cienkie dzielimy na dwunastnicę (łac. duodenum), jelito czcze (łac. jejunum) i kręte (łac. ileum). Dwunastnica leży na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego.U człowieka jest to rurowaty narząd długości 25–30 cm, wychodzący z żołądka i stanowiący początkowy odcinek jelita cienkiego. Początkowy odcinek dwunastnicy łączy się z odźwiernikiem żołądka, końcowy przechodzi w jelito czcze. Kształt jej jest podobny do litery C.Miazga pokarmowa przechodzi z żołądka do dwunastnicy i tu miesza się z wydzieliną trzustki (sokiem trzustkowym), wątroby (żółcią) oraz dwóch typów gruczołów jelitowych:

    * gruczołów dwunastniczych Brunnera
    * gruczołów jelitowych Lieberküha

W dwunastnicy przebiega dalszy etap trawienia i absorpcji składników pokarmowych pożywienia. Część zstępująca i pozioma dwunastnicy są głównym miejscem wchłaniania treści pokarmowej. Przewód trzustkowy i wątrobowy kończą się wspólnie w dwunastnicy, gdzie tworzą w jej świetle małą wyniosłość, zwaną brodawką Vatera. Jelito czcze i kręte leżą wewnątrz i są zawieszone na krezce, przez którą dążą nerwy i naczynia.Jelito czcze leży pomiędzy dwunastnicą a jelitem krętym. W nim odbywa się wchłanianie pokarmu. U ludzi dorosłych osiąga długość od 2–8 m.W błonie śluzowej jelita cienkiego występują liczne gruczoły, wydzielające sok jelitowy lub zasadowy śluz (około 2 litrów na dobę). Błona śluzowa ma również mnóstwo malutkich, unerwionych wypustek, do których dochodzą bardzo cienkie naczynia krwionośne i limfatyczne. Każda wypustka (kosmek) ma na sobie mikrokosmki. Wchłania mleczko pokarmowe i za pomocą krwi dostarcza pożywienie do każdej żywej komórki organizmu. Tutaj odbywa się zasadnicza część trawienia.W jelicie krętym odbywa się końcowe trawienie pokarmów. Jelito kręte kończy się zastawką krętniczo-kątniczą i przechodzi w jelito grube.
 
Jelito grube -Jelito grube dzieli się na jelito ślepe (kątnicę), okrężnicę i odbytnicę. Okrężnicę z kolei dzielimy na:

    * okrężnicę wstępującą
    * okrężnicę poprzeczną (poprzecznica)
    * okrężnicę zstępującą
    * i okrężnicę esowatą (esicę).

Długość wszystkich tych odcinków wynosi ok. 1,5 m. Jelito ślepe (dawna historyczna nazwa to - ślepa kiszka, ) leży w prawej okolicy biodrowej. Jest ono od jelita cienkiego oddzielone tzw. zastawką Gerlacha inaczej zwaną zastawką Bauhina. Od jelita ślepego odchodzi wyrostek robaczkowy. Jelito ślepe przechodzi w okrężnicę wstępującą, która znowu pod wątrobą zagina się (tzw. zagięcie wątrobowe okrężnicy) i biegnie mniej więcej poziomo w stronę lewą jako okrężnica poprzeczna; ta z kolei w lewym podżebrzu, pod śledzioną, znowu się zagina (zagięcie śledzionowe okrężnicy) i biegnie w dół jako okrężnica zstępująca. Wreszcie przechodzi w esicę (okrężnica esowata, potocznie zwana esicą). Nazwa tego odcinka okrężnicy pochodzi od jej kształtu litery S. Jest skierowana początkowo łukiem wypukłym ku stronie prawej, a następnie zakręca w dół przechodząc w odbytnicę.Jelito grube ma charakterystyczną budowę, jego ściany są pofałdowane i pozagłębiane.W jelicie grubym żyje wiele symbiotycznych bakterii. Najsłynniejszą z nich jest Escherichia coli (nazywana w skrócie E. coli).W jelicie grubym odbywa się końcowy proces formowania kału.W jelicie grubym zachodzi końcowy etap wchłaniania wody, elektrolitów i soli mineralnych z resztek pokarmowych. Występują tutaj także bakterie symbiotyczne, produkujące witaminę K, oraz niektóre witaminy z grupy B.Jelito grube uchodzi na zewnątrz pojedynczym otworem (odbyt). Jelito grube oddzielone jest od jelita cienkiego zastawką krętniczo-kątniczą.
 
Ślinianki-gruczoł wydzielania zewnętrznego, wytwarzający ślinę. Elementami wydzielniczymi dużych gruczołów ślinowych są cewki i pęcherzyki. Na przewody wyprowadzające składają się: przewody śródzrazikowe (in. wewnątrzzrazikowe: wstawki i przewody prążkowane), przewody międzyzrazikowe oraz przewody wyprowadzające (p. główne).
Duże gruczoły ślinowe Są to parzyste gruczoły, których przewody wyprowadzające kończą się w jamie ustnej

    * ślinianki przyuszne (łac. glandula parotis) będące gruczołami produkującymi wydzielinę surowiczą. Budują je pęcherzyki, wstawki i po jednym wyraźnym przewodzie prążkowanym.
    * ślinianki podżuchwowe (łac. glandula submandibularis) są mniejszymi gruczołami wydzielającymi ślinę. Gruczoły te produkują wydzielinę śluzowo-surowiczą. W 85% zbudowane są z pęcherzyków produkujących substancję surowicza i 15% z cewek produkujących substancję śluzową.
    * ślinianki podjęzykowe (łac. glandula sublingualis) będące śliniankami śluzowo-surowiczymi. Budują je cewki, brak jest wstawek i przewodów prążkowanych.

Małe gruczoły ślinowe (gruczoły jamy ustnej) - występują w formie licznych grudek rozsianych w błonie śluzowej. Nie posiadają przewodów wyprowadzających:

    * produkujące ślinę surowiczo-śluzową:
          o gruczoły wargowe,
          o gruczoły policzkowe,
          o gruczoły trzonowe,
          o gruczoły przednie języka,
    * będące gruczołami surowiczymi gruczoły językowe tylne Ebnera (w pobliżu brodawek okolonych),
    * produkujące ślinę typu surowiczego:
          o gruczoły językowe tylne (w pobliżu nasady języka),
          o gruczoły migdałkowe,
          o gruczoły podniebienne.
Ślinianka przyuszna unerwiona jest przez splot przyuszniczy nerwu twarzowego, natomiast przywspółczulnie (wydzielniczo) przez zwój uszny związany z nerwem językowo-gardłowym. Ślinianki podżuchowowa i podjęzykowa przywspółczulnie unerwione są przez zwój podżuchwowy związany z nerwem językowym.
 
Wątroba-U ludzi znajduje się pod przeponą (łac. diaphragma). Jej większa część jest w prawym podżebrzu. Zajmuje również górne części nadbrzusza i lewego podżebrza, sięgając aż do linii sutkowej. U osoby dorosłej niepowiększona wątroba jest w całości przykryta prawym łukiem żebrowym, jednak u dzieci może wystawać, a u noworodków zajmuje dużą część jamy brzusznej. Od góry i z przodu graniczy z przeponą, z dołu i z tyłu z jelitami i żołądkiem.Gruczoł ten składa się z 2 płatów i 8 segmentów.
Każdy płat składa się z czterech segmentów. Podstawą segmentarnego podziału wątroby jest przebieg rozgałęzień żyły wrotnej, którym towarzyszą gałęzie tętnicy wątrobowej i przewodów żółciowych. Segmentem jest część miąższu wątroby zawierająca określoną gałąź żyły wrotnej, tętnicy wątrobowej i przewodu żółciowego. Segmenty i płaty wątroby oddzielone są od siebie przegrodami łącznotkankowymi. Segmentarne i płatowe układy naczyń i przewodów żółciowych nie wykazują na ogół wzajemnych połączeń. Wyjątek stanowią gałęzie żył wątrobowych. Podstawową jednostką anatomiczną wątroby jest zrazik, a czynnościową gronko.

Przez wnękę wątroby (inaczej nazywaną wrotami wątroby) przechodzi tętnica wątrobowa właściwa, żyła wrotna wątroby oraz przewód żółciowy. Następnie wnikając do wnętrza narządu dzielą się kolejno na: tętnicę wątrobową międzypłacikową, żyłę wątrobową międzypłacikową oraz przewód żółciowy międzypłacikowy. Te trzy struktury odnajdujemy w tkance łącznej międzypłacikowej określając je nazwą triady wątrobowej. Wnikając do płacika dzielą się na tętnicę wątrobową śródpłacikową, żyłę wątrobową śródpłacikową oraz przewód żółciowy śródpłacikowy.Krew do wątroby doprowadzana jest na dwa sposoby:

   1. Żyła wrotna wątroby (układ wrotny) – płynie nią odtlenowana krew (tzw. krew czynnościowa) ze śledziony, żołądka i jelit, jest bogata w składniki odżywcze i sole mineralne, które wątroba przechwytuje i przetwarza
   2. Tętnicą wątrobową właściwą doprowadzającą krew bogatą w tlen (tzw. krew odżywcza)

Warto jednak zauważyć, że pomimo iż żyła wrotna zawiera odtlenowaną krew więcej tlenu jest dostarczone właśnie przez żyłę wrotną a nie tętnicę wątrobową – ze względu na stosunek ilości dostarczanej krwi (3:1)Nerwy wątroby pochodzą z układu współczulnego i włókien przywspółczulnych nerwu błędnego; do błony surowiczej wątroby dochodzą gałązki czuciowe prawego nerwu przeponowego.
wątroba spełnia cztery funkcje:

    * detoksykacyjną
    * metaboliczną
    * filtracyjną
    * magazynującą.

Trzustka-położony w górnej części jamy brzusznej narząd gruczołowy. Jego kształt jest nieregularny, wydłużony i spłaszczony w wymiarze grzbieto-brzusznym. Wymiar podłużny w rzucie poprzecznym porównywany do kształtu młotka lub haczyka (wygięty częścią środkową do przodu). W rzucie czołowym kształt przypomina literę S. U osoby żywej jest szaroróżowa, a na zwłokach szarobiała. Budowa zrazikowa dobrze zaznacza się na powierzchni gruczołu i nadaje mu wygląd guzkowaty. Na powierzchni trzustki może gromadzić się tkanka tłuszczowa, która wygładza jej powierzchnię i nadaje zabarwienie bardziej żółtawe. Miąższ narządu jest spoisty i miękki. Pod względem funkcjonalnym trzustka składa się z części wewnątrzwydzielniczej (hormonalnej, odpowiedzialnej za wytwarzanie kilku hormonów m.in. insuliny i glukagonu) i zewnątrzwydzielniczej (trawiennej, produkującej zawierający enzymy trawienne sok trzustkowy (łac. succus pancreaticus), zwany śliną brzucha ze względu na podobieństwo konsystencji i barwy do śliny).

Enzymy trawienne wydzielane przez trzustkę to:

    * amylaza trzustkowa,
    * trypsynogen – enzym aktywuje się pod wpływem enzymu enterokinazy jelitowej w pH 5,2-6,0 lub autokatalitycznej aktywacji przy pH 7,9, w dwunastnicy do trypsyny,
    * chymotrypsynogen – enzym aktywuje się pod wpływem trypsyny i pH 8,0 w dwunastnicy do chymotrypsyny,
    * elastaza,
    * lipaza trzustkowa,
    * nukleaza: rybonukleaza i deoksyrybonukleaza,
    * hydrolaza estrów cholesterolowych,
    * fosfolipaza A2,
    * karboksypeptydaza;

Ponadto wyspy trzustkowe (łac. insulae pancreaticae s. Langerhanenses), rozproszone wśród gruczołów wydzielania zewnętrznego, produkują substancje dokrewne:

    * komórki B (β) – produkują insulinę, proinsulinę, peptyd C i amylinę,
    * komórki A (α) – produkują glukagon,
    * komórki D (δ) – produkują somatostatynę,
    * komórki F – produkują polipeptyd trzustkowy;

Czynność wydzielniczą trzustki modulują neuroprzekaźniki i adrenalina:

    * acetylocholina (Ach) wpływa dodatnio na uwalnianie insuliny, gdy stężenie glukozy jest podwyższone
    * noradrenalina (Nor) – hamuje wydzielanie insuliny

Polski - Wokulski romantyk czy pozytywista

Wokulski stał na granicy dwóch światów: upadającego świata arystokracji (kraina Izabeli) i wstępujący świat kapitalizmu do którego należy Wokulski jako bogaty kupiec. Pokrywa się to zresztą ze zderzeniem odchodzącego romantyzmu i nadchodzącego pozytywizmu (racjonalizm bohatera).
Niejasny koniec powieści jak najbardziej przemawia za romantycznością Wokulskiego. Nie wiemy dokładnie jak dalej potoczyły się losy Stanisława, czy zginął w ruinach zasławskiego zamku, czy też poświęcił swe dalsze życie nauce i wynalazkom w pracowni Geista, jak wcześniej planował. Taka tajemniczość, niejasne okoliczności śmierci, metamorfoza to typowe cechy bohatera romantycznego.
W wielu kwestiach postać Wokulskiego spełnia z kolei cechy bohatera realistycznego (pozytywistycznego). Miał szacunek dla nauki, pragnął wiedzy i przyznawał jej prymatu nad irracjonalizmem. Był silną i przedsiębiorczą jednostką po powstaniu energicznie wziął się w garść i organizował sobie życie. Doszedł do fortuny własną pracą i wysiłkiem. Zajmował się działalnością filantropijną i społeczną. Zauważał nędzę biedoty, starał się jej pomóc, realizując hasło pracy u podstaw.
Elementy romantyczne były w przypadku tego bohatera nieco odwrócone. Wokulski jako młodzieniec rzucił się w wir nauki, walki powstańczej, potem zaś nastąpił prywatny wątek biografii miłość. W przypadku typowego bohatera romantycznego było zazwyczaj odwrotnie.
Całe jego późniejsze życie zdało się potwierdzić tezę, iż był to romantyk zabłąkany w epoce pozytywizmu.
Patrząc na życie Wokulskiego odnosimy wrażenie ogromnego bogactwa przeżyć i niezwykle interesującej egzystencji, dzięki właśnie połączeniu cech charakterystycznych dla obu tych epok.
Nasuwa się jednak myśl, że gdyby posiadał w sobie więcej realizmu, być może udałoby mu się uniknąć ogromnej tragedii życiowej, jaką była nieszczęśliwa miłość do Izabeli Łęckiej.
Wielka miłość i to co romantyczne w Wokulskim zniszczyło go unicestwiło nawet te pierwiastki, dzięki którym mógł być użyteczny dla świata.

Wos - Przyczyny bezrobocia w polsce

W dzisiejszych czasach bezrobocie jest jednym z najistotniejszych problemów współczesnych gospodarek.
Bezrobocie jest problemem społeczno - gospodarczym, o rozległych skutkach zarówno w zakresie społecznym, ekonomicznym, jak i politycznym.
Problem bezrobocia pojawił się w Polsce dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych, ponieważ wcześniej, w systemie komunistycznym, bezrobocie było ukryte (było przeludnienie w miejscu pracy). Kiedy weszliśmy na drogę reform w kierunku gospodarki rynkowej, konieczna była racjonalizacja zatrudnienia i pojawili się bezrobotni.
Trudno jest jednoznacznie powiedzieć jakie są główne przyczyny bezrobocia w naszym kraju, wówczas bowiem łatwo można by było wyeliminować i zmniejszyć bezrobocie. Nie jest to jednak wcale takie łatwe i dlatego bezrobocie stanowi tak poważny problem. Na pewno przyczyną pojawienia się bezrobocia była zmiana systemu. Jednak to nie system rynkowy jest zły, transformacja jedynie ujawniła problem istniejący już od dawna, a ukrywany przez władze komunistyczne. Racjonalizacja zatrudnienia spowodowała zwolnienie znacznej ilości pracowników, zwłaszcza tych nieefektywnych, którzy z powodu swojego zachowania i postawy, mają trudności ze znalezieniem nowego miejsca pracy. Dodatkowo w tym czasie zamknięto wiele nierentownych przedsiębiorstw, co dodatkowo uwolniło następne zasoby siły roboczej. Oczywiste jest, że powstawał i rozwijał się sektor prywatny, jednak następowało to stopniowo, a nierentowne przedsiębiorstwa zostały zamknięte praktycznie z dnia na dzień.
 Na pewno wpływ na tą sytuację miało dość powolne tempo rozwoju polskiej gospodarki. Przyczyną zastoju z kolei może być brak możliwości pozyskania środków finansowych na inwestycje, zahamowanie procesów prywatyzacyjnych. Jest też wiele czynników utrudniających tworzenie nowych miejsc pracy. Z pewnością można w tym miejscu wymienić wysokie koszty pracy, w szczególności pozapłacowe koszty pracy. Także podatki nie zachęcają do poszerzania działalności gospodarczej. Restrykcyjność banków w udzielaniu kredytów
 wysokie stawki oprocentowania utrudniają bardziej dynamiczny rozwój gospodarki. Z kolei samodzielne zgromadzenie kwoty umożliwiającej rozpoczęcie inwestycji wiąże się z wieloletnim gromadzeniem kapitału. Konieczne są także zmiany w przepisach prawa. Dzięki akcesji naszego kraju do Unii Europejskiej, dużo zmian w zakresie prawa sprzyjających rozwojowi gospodarki, już się dokonało. Np. w ostatniej nowelizacji Kodeksu Pracy dodano informacje na temat nowoczesnych form zatrudnienia, takich jak telepraca czy samozatrudnienia.
Do wzrostu bezrobocia przyczyniła sią zmiana polityki celnej, która polega na zniesieniu bądź osłabieniu barier celnych. Na naszym rynku pojawiła się większa liczba produktów zagranicznych, które stanowią konkurencje dla produktów polskich.
Z powodu silnej złotówki, bardziej opłacalne staje się sprowadzenie towarów z zagranicy niż ich wyprodukowanie w kraju. Przyczynia się to oczywiście do spadku produkcji w kraju i redukcji zatrudnienia.
Ważną kategorią bezrobocia jest tzw. bezrobocie strukturalne - jest to bezrobocie spowodowane niedopasowaniem strukturalnym podaży pracy do popytu na pracę. Chodzi o niedopasowanie takich elementów, jak kwalifikacje, wykształcenie, doświadczenie zawodowe. Najczęściej jako przyczynę tego rodzaju bezrobocia wymienia się upadek całych branż czy gałęzi produkcji, np. górnictwa. Trudności z przekwalifikowaniem się siły roboczej powodują, że pracownicy z takich zlikwidowanych gałęźi czy dużych przedsiębiorstw mają trudności ze znalezieniem nowego zajęcia
Wielu młodych ludzi rezygnuje z pracy  na czas wychowywania dzieci.
Po okresie bierności zawodowej wracają na rynek pracy i od początku szukają nowego zatrudnienia. Ponadto każdego roku siłę roboczą zasilają młodzi ludzie którzy właśnie ukończyli szkoły.
W dzisiejszych czasach, gdy zasiłki dla bezrobotnych są tylko trochę mniejsze od pensji , ludziom nie opłaca się pracować , gdy np. mają dojeżdżać do pracy, gdyż po odjęciu z pensji , będą mieli mniej niż biorący zasiłek dla bezrobotnych. Przyczyną bezrobocia w naszym kraju jest również słaby rozwój pośrednictwa pracy oraz niewystarczająca motywacja spowodowana niskimi zarobkami , a na dodatek potęgowana możliwością tzw. dorabiania na czarno przy równoczesnym pobieraniu zasiłku.
Przyczyną dużego wzrostu bezrobocia stała się recesja ekonomiczna, a także wprowadzenie nowych technologii oszczędzającej prace ludzka, niedostosowanie kwalifikacji osób poszukujących pracy do tych technologii, restrukturyzacja przemysłu, zmiany w
organizacji pracy. Obecnie w procesach produkcji większość stanowisk pracy zastępowana jest przez prace komputerów i maszyn. W związku z tym liczba miejsc pracy została znacznie ograniczona. Za główną przyczynę bezrobocia w Polsce uważa się nałożenie nowych stosunków rynkowych na starą strukturę gospodarczą i rządzącej w niej mechanizacji.
Na bezrobocie duży wpływ mają również trudności mieszkaniowe, przenoszenie zakładów do innego regionu, itp.
 Bezrobocie strukturalne –  rezultat niedopasowań struktury podaży siły roboczej do struktury popytu na siłę roboczą,Osoby tworzące podaż pracy podnoszą swoje kwalifikacje i wykształcenie, zmieniają niekiedy wyuczony zawód, a także zmieniają miejsce swego zamieszkania, co prowadzi do zmiany struktury podaży pracy .Znacznie częstsze i bardziej znaczące są zmiany strukturalne dokonujące się w popycie na pracę. Uwarunkowane są one przede wszystkim: zmianami w strukturze popytu na produkt, występującymi w rozwijającej gospodarce; wdrażaniem postępu technicznego oraz związanym z tym spadkiem zapotrzebowania na pracowników w przestarzałych zawodach i z przestarzałymi
kwalifikacjami, przy wzroście zapotrzebowania na pracowników o nowoczesnych zawodach i kwalifikacjach.

Wpływ na bezrobocie ma również aktywność zawodowa emerytów, do której zaliczają się zarówno niskie emerytury, jak i wydłużanie wieku aktywności zawodowej , co powoduje, że pracujący emeryci, którzy chcą dorobić do emerytury blokują miejsca pracy innym ludziom.
Bezrobocie w Polsce można nazwać zjawiskiem masowym, ponieważ ciągle ono wzrasta. Wielu ludzi codziennie traci prace i niema szansy znaleźć nowej.

Matura Polski- Biblia

Biblia

Spis treści

1. Nazwa ,,Biblia”
2. Czym jest biblia
3. Podział ksiąg biblijnych
4. Kanon ksiąg Starego Testamentu w chrześcijaństwie
5. Kanon ksiąg Nowego Testamentu
6. Księga Rodzaju
7. Księga Hioba - streszczenie szczegółowe
8. Księga Wyjścia
9. Księga Koheleta
10. Pieśń nad Pieśniami
11. Księga Psalmów - opracowanie
12. Nowy Testament - Apokalipsa św. Jana
13. Przypowieść jako gatunek
14. Przypowieść o siewcy  – streszczenie,   interpretacja
15. Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie– streszczenie,   interpretacja
16. Przypowieść o synu marnotrawnym – streszczenie, interpretacja
17. Przypowieść o robotnikach w winnicy – streszczenie, interpretacja
18. Przypowieść o talentach – streszczenie, interpretacja
19. Przypowieść o zagubionej owcy – streszczenie,  interpretacja
20. Listy św. Pawła – tematyka, podział
21. Hymn o miłości – treść,analiza i interpretacja
22. Biblia -postacie,symbole,alegorie


1. Nazwa ,,Biblia”
   Słowo Biblia wywodzi się od greckiego biblion i znaczy po prostu księga.Ojcowie Kościoła, czyli starochrześcijańscy teologowie i filozofowie, tłumaczyli  biblion na łacińskie  testamentum, stąd mówimy dziś o Starym i Nowym Testamencie.
 2. Czym jest biblia

   Biblia to nie tyle księga, co zbiór ksiąg, a dokładniej różnych dzieł, które powstały w bardzo odległych odcinkach czasowych. Autorzy biblijni, a było ich bardzo wielu, posługują się wieloma różnymi gatunkami literackimi. Część tradycyjnych gatunków literackich ma swoje pierwowzory właśnie w Biblii, np. psalm czy lamentacje. Biblia to nie tylko fundament wiary chrześcijańskiej i judaistycznej (w tym wypadku mówimy jedynie o Starym Testamencie), ale również centralne dzieło naszej cywilizacji, które w zasadniczy sposób wpłynęło na rozwój literatury, sztuki i całej kultury. Biblia od tysiącleci jest punktem odniesienia w wielu dziedzinach ludzkiego życia. Obok dorobku literackiego świata antycznego jest najważniejszym źródłem artystycznej inspiracji. Nie ma epoki, w której nie pojawiałyby się odniesienia do tej świętej księgi. Postaci biblijne, takie jak np. żona Lota, Kain czy Judasz, pod piórem wielu poetów i pisarzy ożywały wielokrotnie, mają swoje wizerunki średniowieczne, romantyczne itd. Kolejne epoki niosły ze sobą swoiste mody na wykorzystywanie tych a nie innych motywów. Ale Biblia wpłynęła na rozwój literatury jeszcze w inny sposób. Kiedy jakiś kraj przyjmował chrześcijaństwo, prędzej czy później niezbędne okazywało się tłumaczenie Pisma Świętego na tamtejszy język. Prace translatorskie w ten sposób stawały się przestrzenią intensywnego kształtowania się literackich odmian języków narodowych. Tak było np. w Polsce.
Biblia to księga, która cieszy się ogromnym szacunkiem nie tylko wśród chrześcijan. Bez względu na swój światopogląd ludzie czytają to olbrzymie dzieło, bo bez jego znajomości nie sposób poruszać się w sposób świadomy w przestrzeni współczesnej kultury. Pewne postaci, historie, frazy z Pisma Świętego stały się tak popularne, że nawet ci, którzy nigdy nie czytali Biblii, znają je i rozumieją. Biblia urzeka niewierzących głębią humanistycznej refleksji, która w wielu miejsca ma charakter uniwersalny, nie wyznaniowy. Zawarte w niej wskazania moralne stały się powszechnie obowiązującymi normami w stosunkach międzyludzkich. Biblia jest więc również kodeksem moralnym.Stary Testament zawiera historię ludu wybranego – Izraelitów, z którymi Bóg zawarł przymierze. Nowy Testament to natomiast Ewangelie oraz dzieje pierwotnego Kościoła, historia Jezusa i Apostołów.

 3.Podział ksiąg biblijnych
   
  Na Pismo Święte składają się 73 Księgi, uznane za natchnione oraz kanoniczne (wyznaczające pewną normę dla prawd wiary) przez Kościół Katolicki, 46 z nich tworzy zbiór zwany Starym Testamentem (Starym Przymierzem), pozostałe 27 to Księgi Nowego Testamentu. Trzeba zaznaczyć, że kanon ksiąg biblijnych różni się między różnymi wyznaniami. Stary Testament chrześcijan wygląda nieco inaczej niż Biblia Hebrajska, różni je układ oraz brak w kanonie hebrajskim fragmentów deuterokanonicznych. Podobnie protestanci odrzucają księgi deuterokanoniczne. Księgi deuterokanoniczne - to księgi Pisma Świętego, które nie zachowały się w języku hebrajskim o kwestionowanej wiarygodności, nie uznawane przez ortodoksję żydowską, protestantów i część prawosławia. Księgi i fragmenty deuterokanoniczne Starego Testamentu obejmują 7 ksiąg w całości oraz kilka fragmentów

4.Kanon ksiąg Starego Testamentu w chrześcijaństwie

Stary Testament składa się z 46 ksiąg: 39 ksiąg protokanonicznych (uznawanych za natchnione przez wszystkich Izraelitów) oraz 7 ksiąg deuterokanonicznych . Można powiedzieć, że zawartość Starego Testamentu jest tożsama z tekstem Pisma Świętego, używanym przez większość Żydów diaspory w okresie powstawania Kościoła chrześcijańskiego ( Septuaginta ), a następnie przez pierwszych chrześcijan.

Księgi Starego Testamentu podzielono na trzy grupy wyróżniane ze względu na treść:

KSIĘGI HISTORYCZNE – składa się na nie 21 następujących ksiąg: Pięcioksiąg Mojżesza (z hebrajskiego Tora, zawiera: Księga Rodzaju (Rdz), Księga Wyjścia (Wj), Księga Kapłańska (Kpł), Księga Liczb (Lb), Księga Powtórzonego Prawa (Pwt)), księga Jozuego (Jz), Sędziów (Sdz) i Rut (Rt), po dwie księgi: Samuela (1-2Sm), Królewskie (1-2Krl) i Kronik (1-2Krn), oraz księgi: Ezdrasza (Ezd), Nehemiasza (Ne), Tobiasza (Tb), Judyty (Jdt), Estery (Est) i dwie Księgi Machabejskie (1-2Mch);

KSIĘGI DYDAKTYCZNE - złożone z 7 następujących ksiąg: Hioba (Hb), Psalmów (Ps), Przysłów - czasem zwana Księgą Przypowieści (Prz), Koheleta - czyli Kaznodziei, Eklezjastesa (Koh), Pieśń nad Pieśniami (Pnp), Mądrości (Mdr) oraz Syracha (Syr);

KSIĘGI PROFETYCZNE – w ich skład wchodzi 18 ksiąg: Izajasza (Iż), Jeremiasza (Jr) z Lamentacjami (Lm), zwanymi czasem Trenami, Barucha (Ba), Ezechiela (Ez), Daniela (Dn) oraz dwunastu Proroków Mniejszych.

5.Kanon ksiąg Nowego Testamentu

W przeciwieństwie do kanonu ksiąg Starego Testamentu, który bywa odmienny dla różnych wyznań, kanon ksiąg Nowego Testamentu jest jednoznaczny. We wszystkich Kościołach chrześcijańskich składa się on z 27 natchnionych ksiąg. Nowy Testament był pisany w latach 50 -102 (są to daty przybliżone). Jego zawartość przedstawia się w następujący sposób:

Cztery Ewangelie (ewangelia znaczy „dobra nowina”), które opowiadają o życiu Jezusa na ziemi, jego nauczaniu, cudach i męce. Pierwsze trzy nazywamy ewangeliami synoptycznymi ze względu na podobną treść. Ale mimo tego, że historia życia Chrystusa kształtuje się w nich równolegle, to jednocześnie każda ma swoją specyfikę. Pierwsza w kolejności Ewangelia św. Mateusza jako jedyna zawiera historię narodzin Jezusa, poza tym ten ewangelista szczególnie podkreśla fakt, że Jezus jest Mesjaszem. Ewangelia według św. Marka opisuje głównie czyny Chrystusa, podkreśla jego cudotwórczą moc, najchętniej nazywając go Synem Bożym. U św. Łukasza natomiast stosunkowo dużo miejsca zajmuje osoba Maryi, stąd pochodzi słynne Benedictus. Łukasz opowiada o Jezusie jak historyk, po dokładnym zbadaniu przedstawia po kolei rzeczy i zdarzenia.Ostatnia Ewangelia, napisana przez św. Jana, jest Ewangelią najpóźniejszą i wyraźnie różniącą się od pozostałych. Jan przedstawia cuda Jezusa nie tylko jako fakty historyczne, ale również jako znaki czasu. Dużo uwagi poświęca mowom Jezusa, które mają tu charakter odrębnych małych traktatów teologicznych.

Dzieje Apostolskie, napisane przez św. Łukasza Ewangelistę. Jak sama    nazwa wskazuje, opisują zdarzenia, w których uczestniczyli Apostołowie po zmartwychwstaniu     Jezusa. To tutaj znajdziemy relacje z zesłania Ducha Świętego czy nawrócenia Szawła. Dzieje Apostolskie to najkrócej mówiąc opowieść o początkach Kościoła. Nie jest to jednak typowa historiografia, ale raczej teologia narracyjna.

 Listy apostolskie. W Nowym Testamencie znajduje się 21 listów apostołów
św. Pawła ( List do Rzymian, Pierwszy List do Koryntian, Drugi List do
Koryntian, List do Galatów, List do Efezjan, List do Filipian, List do Kolosan,
Pierwszy List do Tesaloniczan, Drugi List do Tesaloniczan, Pierwszy List do
Tymoteusza, Drugi List do Tymoteusza, List do Tytusa, List do Filomena), św.
Piotra (2 listy), św. Jana (3 listy), św. Jakuba ( 1 list), oraz nieznanego
autorstwa List do Hebrajczyków.

 Apokalipsa św. Jana czasem zwaną Księgą Objawienia, w której autor
roztacza obraz Chrystusa w chwale zwycięstwo dobra nad złem oraz
odkupienie ludu.
6.Księga Rodzaju
Księga Rodzaju inaczej zwana Genesis to pierwsza księga Biblii. Opisuje stworzenie świata i człowieka.
    Dzień pierwszy – Stworzenie światła i oddzielenie go od ciemności.
    Dzień drugi – Stworzenie sklepienia niebieskiego oddzielające wody górne od      dolnych.
    Dzień trzeci – Stworzenie lądu i roślinności.
    Dzień czwarty – Stworzenie Słońca, Księżyca i gwiazd.
    Dzień piąty – Stworzenie zwierząt wodnych i latających.
    Dzień szósty – Stworzenie zwierząt lądowych i człowieka.
    Dzień siódmy - Liczenie tego dnia do aktu stworzenia uzależnione jest od używanych tekstów biblijnych. Tłumaczenia opierające się na Septuagincie (zwłaszcza katolickie) ten dzień traktują wyłącznie jako dzień odpoczynku uznając Dzień szósty jako ostatni. W pozostałych tłumaczeniach opartych na tekstach masoreckich Dzień siódmy jest dniem ukończenia dzieła stworzenia przez Boga.
  Wskazuje przyczyny grzechu pierworodnego, zbrodnię Kaina, potop, dzieje Abrahama i jego rodziny. Główne postaci tej księgi to: Adam i Ewa, Kain i Abel, Noe, Abraham i Sara, Lot, Izaak i Rebeka, Jakub i Ezaw, Rachela i Lea, Józef i jego bracia (dwunastu synów Jakuba; od których wywodzi się dwanaście pokoleń Izraela).Wydarzenia z Księgi Rodzaju dzieją się na Środkowym (Bliskim) Wschodzie: w Mezopotamii (Iran, Irak), na obecnym terytorium Izraela, Jordanii Libanu i Egiptu, rozpoczynają się przed rokiem 2000 przed Chrystusem, a kończą się około roku 1650 przed Chrystusem.Pierwsza z dwóch części Księgi Rodzaju rozpoczyna się słowami „Na początku...” i rzeczywiście jest ona wstępem do całej historii człowieka na ziemi. Pierwsze rozdziały zawierające chrześcijański mit o powstaniu świata i człowieka zawiera jednocześnie syntetyczny opis historii zbawienia, jakie dokonało się za sprawą Chrystusa. Po tym jak pierwsi rodzice sprzeciwili się Bogu i spożyli owoc z drzewa poznania dobra i zła,
Stwórca zapowiada wężowi:
,,Ponieważ to uczyniłeś,
bądź przeklęty wśród wszystkich zwierząt domowych i polnych;
na brzuchu będziesz się czołgał i proch będziesz jadł po wszystkie dni twego istnienia.
Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie i niewiastę,
pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej:
ono zmiażdży ci głowę,
a ty zmiażdżysz mu piętę.''

Dalej Bóg, zwracając się już do Adama i Ewy, mówi o ciężkim życiu, jakie odtąd będzie pędził człowiek na ziemi. Tu znajdujemy wytłumaczenie bólu, jaki musi znosić kobieta w czasie porodu, wstydu, który odczuwa nagi człowiek, trudu, z jakim człowiek musi zdobywać pożywienie.Obok pierwszego – sześciodniowego - opisu stworzenia świata, zamieszczony tu został również drugi opis stworzenia, bardziej archaiczny, bliższy tradycjom Bliskiego Wschodu. W tym przekazie Bóg najpierw lepi człowieka z prochu ziemi, a dopiero potem stwarza dla niego ogród w Edenie. Powoduje, że człowiek zapada w sen i z jego żebra czyni kobietę.Bóg w Księdze Rodzaju to przede wszystkim Stwórca, który stwarza ex nihil (z niczego) świat mocą swego słowa i zaangażowania, a więc świat i człowiek to boskie dzieła. Właśnie w tym miejscu doszukujemy się uzasadnienia dla poszanowania życia ludzkiego, życia jako daru, który nie należy do człowieka. Jednak mimo tego, że człowiek i ofiarowany mu świat są dziełami Boga, nad którymi ma on pełną władzę, to jednocześnie są to dzieła posiadające pełną autonomię. Człowiekowi zostaje ofiarowana wolna wola, a więc możliwość decydowania o sobie.Dalsza historia człowieka po wypędzeniu z raju to opowieść o tym, jak z jednej strony ludzkość coraz bardziej oddalała się od Boga, z drugiej o tym, jak Bóg torował człowiekowi drogę do zbawienia. W czwartym rozdziale znajdujemy historię synów Adama i Ewy, Kaina i Abla. Opowieść o bratobójczym morderstwie, jakiego dopuścił się Kain zazdrosny o względy Abla u Boga, to swoisty wstęp do dalszej degradacji moralności człowieka oddalającego się od swego Stwórcy. Właśnie to szerzące się ludzkie zepsucie staje się przyczyną gniewu boskiego. Bóg, widząc rozpustę panującą w świecie, postanawia zesłać na ziemię wielki potop, który miał przeżyć tylko Noe i jego rodzina. Noe kochał Boga, służył Mu i zawsze pamiętał, że ma być dobry. Dlatego to jemu Bóg nakazał budowę olbrzymiej arki, na której miał zgromadzić po parze ze wszystkich gatunków zwierząt. Kiedy nadszedł czas Noe schronił się w olbrzymiej budowli wraz ze swoją rodziną i zwierzętami. Przetrwał tak olbrzymi potop, który pochłonął wszystkich ludzi. Gdy ustały ulewy, Noe wysyłał ptaki na zwiady, by sprawdziły, czy woda już opada. Znakiem tego okazał się świeży listek z drzewa oliwnego przyniesiony w dziobie przez gołębicę. Gdy wody już całkowicie opadł, Bóg przemówił do Noego i kazał mu wyjść na ląd.
 Po tych zdarzeniach Pan zawarł przymierze z człowiekiem:
,, Ja zawieram przymierze z wami i z waszym potomstwem, które po was będzie; z wszelką istotą żywą, która jest z wami: z ptactwem, ze zwierzętami domowymi i polnymi, jakie są przy was, ze wszystkimi, które wyszły z arki, z wszelkim zwierzęciem na ziemi. Zawieram z wami przymierze, tak iż nigdy już nie zostanie zgładzona wodami potopu żadna istota żywa i już nigdy nie będzie potopu niszczącego ziemię.''
W tej księdze znajduje się również sławne opowiadanie o Wieży Babel, które wyjawia przyczyny istnienia tak wielkiej ilości języków.Druga część Księgi Rodzaju opowiada historie patriarchów: Abrahama, Izaaka i Jakuba, których uważa się za przodków Izraela. Historia ta zawarta jest w cyklach opowiadań o różnorodnych charakterach. Wśród nich znajdziemy opis spotkań Abrahama z Bogiem oraz zawarcia między nimi przymierza. To w tej księdze znajduje się opowieść o zniszczeniu pogrążonej w rozpuście Sodomy i Gomory.Inne wydarzenia najczęściej odnajdujące swoje odzwierciedlenie w dziełach sztuki to ofiarowanie Bogu Izaaka przez Abrahama, walka Jakuba z Aniołem oraz losy Józefa, jednego z synów Jakuba. opowiadania o patriarchach charakteryzują się dużą barwnością opisu, ukazują poszczególne postaci w całej okazałości, łącznie z ich słabościami.
7.Księga Hioba - streszczenie szczegółowe
W krainie Us żył Hiob – mężczyzna niezwykle sprawiedliwy, prawy, bogobojny i wystrzegający się zła. Posiadał ogromny majątek, miał siedmiu synów i trzy córki, i uznawany był za najwybitniejszego człowieka spośród wszystkich ludzi Wschodu. Pewnego dnia przez obliczem Boga stanął szatan. Stwórca spytał go, czy zwrócił uwagę na Hioba, najwierniejszego z Jego sług. Szatan odparł, że Hiob nie czci Boga za darmo, ponieważ Ten otoczył go dobrobytem. Uznał, że jeśli mężczyzna straci cały swój majątek, wówczas zwróci się przeciwko Stwórcy. Bóg, przekonany o niezłomnej wierze Hioba, powierzył szatanowi władzę nad jego dobrami. Kilka dni później w domu Hioba zjawił się posłaniec z wiadomością, że Sabejczycy ukradli oślice i woły. W chwilę później zjawili się kolejni słudzy, mówiąc, że ogień strawił stada owiec, a Chaldejczycy uprowadzili wielbłądy i pomordowali służących. W tym samym czasie wichura zniszczyła dom najstarszego syna mężczyzny, w którym zginęły wszystkie jego dzieci. Zrozpaczony Hiob rozdarł swoje szaty, ogolił głowę i pokłonił się, błogosławiąc imię Boga, który mu wszystko dał i wszystko zabrał. Jakiś czas później szatan ponownie stanął przed Bogiem, który zapytał go o Hioba, zapewniając, że nawet po stracie majątku pozostał on mężem prawym, sprawiedliwym i bogobojnym. Szatan odparł, że człowiek odda wszystko za swoje życie i zasugerował, że Hiob zwróci się przeciwko Bogu, jeżeli Ten dotknie jego ciało chorobą. Stwórca zgodził się na to i wtedy całe ciało Hioba pokryło się trądem. Żona, widząc to, zapytała, jak długo będzie trwał w swej prawości i poradziła, aby złorzeczył Stwórcy. Mężczyzna odrzekł, że zło, tak i dobro, należy przyjmować z ręki Boga. Na wieść o kolejnym nieszczęściu, zjawili się przyjaciele Hioba i na jego widok, zapłakali, rozdzierając szaty i posypując głowy popiołem. Usiedli wraz z nim na ziemi i spędzili tak w milczeniu siedem dni i siedem nocy. W końcu Hiob przemówił, przeklinając dzień swego urodzenia. Elifaz z Temanu, słysząc jego pełne żalu słowa, przypomniał mu, że zawsze pouczał i pomagał innym, a teraz sam jest słaby i strwożony. Zaczął zastanawiać się, czy Hiob nie popełnił jakiegoś grzechu, ponieważ Bóg nigdy nie zwracał się przeciwko ludziom sprawiedliwym i bogobojnym. Poradził, aby zwrócił się do Stwórcy, błagając o cud i uleczenie. Hiob wyjaśnił, że jego słowa były nierozważne i podyktowane ogromem nieszczęść, jakie na niego spadły. Obawiał się gniewu Boga, lecz pragnął jedynie zakończyć swą udrękę, prosząc o śmierć. Bał się, że nie starczy mu sił, aby przetrwać to wszystko. Chciał mówić o swej niedoli, nie wiedział jednak, w jaki sposób zgrzeszył i dlaczego Bóg odwrócił się od niego. Bildad ze Szuach zasugerował, że może synowie Hioba zgrzeszyli i za to zostali ukarani. Radził, aby przyjaciel błagał Boga o łaskę, a jeśli był czysty i niewinny, to Stwórca będzie nad nim czuwał i napełni jego usta radością. Hiob przyznał mu rację, podziwiając potęgę Boga, ale nie miał pewności, że Stwórca wysłucha jego błagania. Nie miał odwagi zwrócić się do Boga, ponieważ nie wiedział, co miałby Mu powiedzieć. Wtedy odezwał się Sofar z Naamy, mówiąc, że jeśli jest bez winy, będzie miał odwagę przemówić do Stwórcy, a ten go wysłucha i nie odwróci się od niego. Hiob odrzekł, że naraziłby się na drwiny bliźnich, prosząc o to, aby Bóg odezwał się do niego. Miał świadomość, że Bóg jest wszechmocny i może kierować losem człowieka wedle swej woli. Nie chciał słuchać rad przyjaciół, ponieważ ufał Wszechmogącemu i był pewien swej niewinności. Chciał umrzeć i poprosił Boga, aby sprawił, by przestał się Go bać, by ujawnił jego grzechy. Elifaz z Temanu zarzucił mu bluźnierstwo, mówiąc, że swymi słowami podważa pobożność i osłabia modlitwę do Boga. Hiob odrzekł, że przyjaciele dręczą go. Nadal nie wiedział, w czym zawinił przeciw Bogu, ponieważ nie zmazał swych rąk występkiem, a jego modlitwa była czysta. Pomimo tego stał się wyrzutkiem dla ludzi, kimś obcym dla domowników i służby, ponieważ wzbudza we wszystkich odrazę. Nawet przyjaciele znieważają go i gnębią swoimi słowami. Zaczął prosić, aby zlitowali się nad nim. Wiedział jednak, że po śmierci stanie przed obliczem Stwórcy i wtedy zostanie przed niego osądzony.Jego słowa wzbudziły niepokój Sofara z Naamy. Przypomniał, że odkąd człowiek jest na ziemi, radość występnych jest krótka, a szczęście niewiernego trwa chwilę, gdyż zawsze dosięga go Boża sprawiedliwość. Hiob wysłuchał go i spytał, dlaczego więc grzesznicy żyją w dobrobycie, ciesząc się dostatkiem, potomstwem i wnukami, choć oddalili się od Stwórcy. Stwierdził, że Bóg chowa cierpienia dla swoich synów. Elifaz poradził, aby pojednał się z Bogiem, a odzyska wszelkie dobra i wyzdrowieje. Hiob odpowiedział, że jego skarga do Boga jest gorzka, ponieważ Stwórca zadał mu ból. Był przekonany, że z każdej próby udowodnienia mu grzechu, wyjdzie czysty. Nie potrafił jednak pojąć ogromu mocy Boga i jego wyroków wobec ludzi. Nie chciał spierać się z przyjaciółmi, lecz z uporem powtarzał, że nie popełnił żadnego grzechu. Wspominał dni, kiedy Stwórca okazywał mu miłosierdzie i osłaniał go przed wszelkimi nieszczęściami, a on sam cieszył się szacunkiem ludzi, którym chętnie pomagał. Teraz stał się przedmiotem żartów i tematem wesołych pieśni, a ludzie omijają go i brzydzą się nim. Bóg stał się dla niego okrutny i nie słucha jego błagania, choć ufał mu i nigdy nie wyparł się swojej wiary. Jego przyjaciele w milczeniu wysłuchali go, ponieważ w ich oczach był on zawsze mężem
sprawiedliwym.Odezwał się wówczas Elihu, syn Barakeela, przysłuchujący się ich rozmowie i zarzucił mężczyznom, że nie potępili słów Hioba. On również był czysty i bez grzechu, lecz Bóg zakuł jego nogi w kajdany i obserwuje każdy jego krok. Uznał jednak, że Hiob mówi jak ludzie bezbożni i buntuje się przeciwko Stwórcy, uważając, że Ten nie wysłuchuje jego próśb. Wyjaśnił, że Bóg jest wszechmocny i dlatego ludzie się Go obawiają.Wtedy Hiob usłyszał głos Boga, pytając go, gdzie był, kiedy On stworzył świat, w którym wszystko jest doskonałe i ma swoje miejsce. Potem Pan nakazał mężczyźnie, aby skrytykował jego dzieło, lecz Hiob odparł, że jest małym człowiekiem i nie wie, co odpowiedzieć. Przyznał rację Stwórcy, że Jego dzieło jest doskonałe, a On sam wszystko potrafi i może uczynić. Do tej pory znał jedynie Boga ze słyszenia, teraz Go ujrzał i pokajał się przed nim, odwołując to, co wcześniej powiedział. Wówczas Bóg przemówił do przyjaciół Hioba, zarzucając im, że nie mówili prawdy o Nim, a następnie nakazał im złożyć ofiarę całopalną za siebie. Mężczyźni oddalili się, aby wypełnić Jego wolę, a Bóg przywrócił i pomnożył majątek Hioba. Oddał mu również jego dzieci, a Hiob żył jeszcze sto czterdzieści lat i widział kolejne pokolenia swych potomków.

8.Księga Wyjścia

Księga Wyjścia - z greckiego exodus jest drugą częścią Pięcioksięgu Mojżeszowego. Nazwa księgi nawiązuje do jednego z najważniejszych wydarzeń przez nią opisywanych, mianowicie do ucieczki Izraelitów z Egiptu. Jednak nie jest to jedyny temat tej obszernej księgi. Księga ta opisuje około 100 lat (w przybliżeniu 1325-1225 przed Chrystusem) historii ludu wybranego.

Można podzielić ją na cztery bloki tematyczne:
1) Wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej. (rozdz. 1-15)
2) Pielgrzymka ludu na Synaj. (rozdz. 16-18)
3) Zawarcie przymierza Boga z Izraelitami na Synaju. (19-26)
4) Odwrócenie się Izraela od Boga i nowe przymierze. (25-40)

Księga Wyjścia kontynuuje opowieść o patriarchach rozpoczętą w Księdze Rodzaju. Egipcjanie, widząc, że liczni potomkowie Jakuba zamieszkujący deltę Nilu rosną w potężny naród Izraela, przestraszyli się i postanowili go zniszczyć. Bóg dostrzegając ucisk Izraelitów posłał do nich Mojżesza, który miał ich wybawić z niewoli egipskiej. Mojżesz urodził się wtedy, gdy faraon wydał rozkaz utopienia w Nilu każdego izraelskiego noworodka płci męskiej. Mojżesz został umieszczony w koszyku i pozostawiony wśród sitowia Nilu, tak znalazła go kąpiąca się królewna Egipska. Widząc samotne dziecko, postanowiła je wychować. Wychowany na dworze królewskim Mojżesz w końcu odkrywa, kim jest i postanawia walczyć o prawa swojego narodu, został jednak zmuszony do ucieczki z Egiptu.

Mojżesz udał się do kraju Mediewitów, gdzie pojmuje za żonę córkę kapłańską i zajmuje się pasaniem owiec. Pewnego dnia ukazał mu się Bóg w krzewie gorejącym (płonął, ale się nie spalał) i przemówił do Mojżesza, nakazując mu wyprowadzenie ludu izraelskiego z Egiptu.

Bóg oznajmił wybrańcowi swoje imię, powiedział:
„Jestem, który jestem”

Mojżesz zabrał w drogę Aarona, który przemawiał do Izraelitów. Mężczyźni udali się do faraona, by ten pozwolił Izraelitom wyjść na pustynie złożyć ofiarę Bogu. Faraon stanowczo odmówił. W odpowiedzi na sprzeciw władcy Bóg zsyłał kolejne plagi na Egipt (krew w Nilu, muchy, żaby, komary, zaraza bydła, wrzody, grad, szarańcza, ciemności, śmierć pierworodnych). Faraon uległ dopiero, gdy śmierć poniósł jego syn. Ale i wtedy wysłał za wyruszającym w podróż ludem izraelskim wojsko, które utonęło w wodach Morza Czerwonego. Natomiast dzięki cudom czynionym przez Boga ręką Mojżesza, morze rozstąpiło się przed Izraelitami i przeszli oni bezpiecznie na drugi brzeg. Izraelici, idąc przez pustynię, często nie mieli nic do jedzenia, ani do picia, dlatego szemrali przeciw Mojżeszowi, ale ten modląc się do Boga i słuchając jego rozkazów, w cudowny sposób zdobywał pożywienie dla swego ludu (tu znajduje się opowieść o mannie z nieba oraz o wodzie wypływającej ze skały). W czasie swej podróży Izraelici byli zmuszeni walczyć z Amalekitami, nad którymi zwyciężyli dzięki wytrwałej modlitwie Mojżesza. Niedługo po tym do obozu Izraelitów przybył teść Mojżesza przywożąc mu żonę Seforę i dwóch synów Gerszoma i Elizera. Teść widząc zapracowanie zięcia, radzi mu by ustalił przełożonych nad ludem, by wszystko nie spoczywało na jednych barkach. Tak też Mojżesz uczynił.W trzecim miesiącu wędrówki przez pustynię Izraelicie dotarli do Góry Synaj, gdzie rozbili obóz. Tu Bóg zawarł z nimi przymierze. Bóg objawił się całemu ludowi Izraela wśród grzmotów i błyskawic, przy dźwiękach trąb pod postacią ciemnego obłoku. Lud bał się rozmawiać z Bogiem i prosił Mojżesza, by wystąpił w ich imieniu. Bóg przemawiając do Mojżesza wymienia prawa, jakich mają przestrzegać Izraelici, nakazuje też wykonanie dla niego przybytku, w którym mógłby obcować ze swym ludem. Na koniec daje Mojżeszowi dwie kamienne tablice, na których wyryty jest Dekalog. Bóg obiecuje błogosławić ludowi drodze do ziemi obiecanej, jeśli ten pozostanie mu wierny i nie będzie czcił złotych bożków. Tymczasem czekający u podnóża góry Izraelici niecierpliwili się i prosili Aarona, by uczynił im cielca ze złota. Tak też się stało. Gdy ujrzał to Pan, rozgniewał się ogromnie na lud o twardym karku i chciał go zgładzić, ale Mojżesz wybłagał dla Izraelitów litość. Zszedł z góry i zobaczył świętujących braci, rozgniewał się i rozbił tablice z Dekalogiem, po czym zniszczył złotego bożka. Mojżesz zawołał tych którzy wierzą w Pana, wtedy przyłączyli się do niego wszyscy synowie Lewiego. Następnie rozkazał przejść po obozie i zabić wszystkich, którzy się do niego nie przyłączyli, tej nocy zginęło około trzech tysięcy mężów. Następnego dnia Mojżesz oznajmił pozostałym, że popełnili ciężki grzech wobec Boga, ale on pójdzie teraz prosić go o przebaczenie. Tak też uczynił. Bóg kazał mu wyruszyć w drogę, obiecał również opiekę. Mojżesz zabrał w dalszą drogę namiot zwany Namiotem Spotkania, gdzie każdy mógł obcować z Panem. Kiedy Mojżesz wchodził do namiotu stępował ognisty słup z nieba, i wtedy Mojżesz rozmawiał z Bogiem jak z przyjacielem.

Mojżesz prosił Boga, by ten podążył razem ze swym ludem i objawił mu swoją chwałę. Bóg nakazał udać się Mojżeszowi ponownie na górę Synaj, gdzie odnowił swoje przymierze z ludem. Nakazał Mojżeszowi wykonanie nowych tablic z Przykazaniami oraz szeregu przedmiotów kultu: przybytek, arkę, stół, świecznik, ołtarze, sprzęty, dziedziniec i szaty kapłańskie. Mojżesz, po czterdziestu dniach i czterdziestu nocach, schodząc z góry miał twarz promieniejącą z powodu spotkania z Bogiem, lud się wystraszył, ale on zawołał go do siebie i oznajmił wolę Pana.Gdy wszystko było wykonane nakazał Pan Mojżeszowi w pierwszym dniu miesiąca namaścić Aarona i jego synów na kapłanów. Gdy mężczyźni zostali namaszczeni w Namiocie spotkania, obłok pański okrył przybytek.

,,Wtedy to obłok okrył Namiot Spotkania, a chwała Pana napełniła przybytek. I nie mógł Mojżesz wejść do Namiotu Spotkania, bo spoczywał na nim obłok i chwała Pana wypełniała przybytek. Ile razy obłok wznosił się nad przybytkiem, Izraelici wyruszali w drogę, a jeśli obłok nie wznosił się, nie ruszali w drogę aż do dnia uniesienia się obłoku. Obłok bowiem Pana za dnia zakrywał przybytek, a w nocy błyszczał jak ogień na oczach całego domu izraelskiego w czasie całej ich wędrówki. Księga Wyjścia zawiera dwie najważniejsze prawdy religii Izraela: Jahwe – jest jedynym Bogiem, któremu należy oddawać cześć oraz naród izraelski jest narodem wybranym przez Boga i związanym z Nim przymierzem. Bóg z tej księgi to Pan prowadzący swój lud, czyniący cuda, dający prawa. Jest on jednocześnie bardzo bliski i daleki. Obcuje z Mojżeszem jak z przyjacielem, ale jego oblicze pozostaje zakryte.''

Autorstwo tej księgi przez tradycje było przypisywane właśnie Mojżeszowi, w tekście zresztą istnieją aluzje, które mogłyby o tym świadczyć. Dziś jednak wiemy, że nie jest to prawda, ale niewątpliwe pozostaje to, że Mojżesz musiał mieć duży wpływ na kształtowanie tej księgi.

9.Księga Koheleta
Księga Koheleta, choć dawniej budziła wątpliwości, jest obecnie uważana przez biblistów za najpełniejszy – obok Księgi Hioba - przykład pism mądrościowych w Biblii. Autor tej księgi przedstawia się jako Kohelet, ale wbrew temu, co z reguły myśli sobie współczesny czytelnik, nie jest to imię, ale nazwa urzędu. Kohelet z greckiego eklesiastes oznacza mędrca przemawiającego na zebraniu (Wujek przetłumaczył to słowo używając polskiego wyrazu kaznodzieja). Do wieku XIX uważano, że to Salomon napisał tę księgę, ale dziś już wiemy, że powstała ona w II w.p.n.e., a imię Salomona miało nadać dziełu większej powagi.Księga Koheleta ma formę poetycką. Nie jest napisana według jakiegoś porządku, jak traktat religijno-filozoficzny, ale wydaje się podążać za chaosem myśli Koheleta, który zmaga się ze stawianymi sobie pytaniami. Jak refren powtarza się dwudziestokrotnie teza utworu:
                       ,,marność nad marnościami ''
Ponadto autor często posługuje się również sentencjami mądrościowymi oraz przysłowiami.

Tematem księgi są rozważania Koheleta nad sensem życia ludzkiego oraz nad możliwością osiągnięcia szczęścia. Kohelet sytuuje życie ludzkie wśród zjawisk otaczającej go przyrody.W przeciwieństwie do otaczającego go świata, który wciąż zgodnie z cyklicznym porządkiem się odnawia, człowiek okazuje się istotą chwilową i jednocześnie niezdolną do żadnych nowych czynów, skazaną na powtarzalność dziejową. Szczęście nie jest osiągalne ani za sprawą mądrości, ani za sprawą bogactwa i rozkoszy. Niezależnie od stanu umysłu czy zawartości sakwy każdego człowieka spotyka ten sam los – śmierć.Ta w sumie oczywista refleksja ukazuje absurd istnienia, ludzi dobrych i złych spotykają podobne losy, ich szczęście jest równie nietrwałe. Kohelet przyrównuje życie ludzkie nawet do życia zwierząt, bo przecież oba kończą się śmiercią. Ale jego dzieło nie jest wylewem pesymizmu. Kohelet mimo dostrzeganej przez niego ziemskiej niesprawiedliwości, widzi również jasne strony życia.
Kohelet stając wobec wielkiej tajemnicy istnienia, wobec nieprzeniknionych planów bożych, nie potrafi pojąć praw rządzących światem, ale jednocześnie jest pełen ufności względem Boga oraz wdzięczności za życie, które postrzega jako dar Boży, choć przecież jest one marnością.

Księga Koheleta była najbardziej obecna w literaturze epoki baroku, kiedy to prawie u każdego poety można było przeczytać o przemijalności, kruchości i marności życia

10.Pieśń nad Pieśniami
Tytuł księgi - Pieśń nad Pieśniami - znaczy tyle co pieśń najdoskonalsza. Rzeczywiście ta księga biblijna znalazła wiele uznania i uwielbienia wśród czytelników zarówno żydowskich, jak i chrześcijańskich. Już na przełomie I i II stulecia naszej ery rabbi Akiba wygłosił następującą opinię pochwalną:

,,Świat cały nie jest wart tego dnia, w którym „Pieśń nad Pieśniami” została dana Izraelowi. Wszystkie Pisma są święte, ale „Pieśń nad Pieśniami” jest najświętsza ze wszystkich.''

Najciekawsze, że ta otoczona szczególnym kultem księga ani razu nie wymienia imienia Pana. Czytając dosłownie ten niewątpliwie świetny artystycznie utwór, dostrzegamy wyłącznie miłosną historię o dwojgu kochanków. Tak pojmowana Pieśń nad Pieśniami jest zwyczajnym poematem lirycznym o tematyce miłosnej. Używając słów Anny Kamieńskiej powiemy, że
”Pieśń nad Pieśniami” jest dialogiem kochanków, którzy gubią się i odnajdują, nawołują i przekomarzają, ciągle jakby w poszukiwaniu siebie, w wymijaniu się w tęsknocie."
Dialogowi kochanków wtóruje chór, zadający pytania i komentujący wydarzenia. Wypowiedzi kochanków są niezwykle śmiałe, szczególnie spoglądając z perspektywy odległych czasów, w których zostały zapisane, emanuje z nich erotyka, zaskakuje bezpośredniość wyznań.

Jednak według badaczy Pisma oraz licznych pisarzy interesujących się tą księgą najważniejsze sensy tego dzieła mają charakter symboliczny bądź alegoryczny. Dla Czesława Miłosza, który zajmował się tłumaczeniem Pieśni nad Pieśniami, jest to poemat symboliczny, a zatem dzieło to można odczytywać na kilku poziomach jednocześnie. Dla chrześcijan te miłosne kochanków pieśni przedstawiają dialog między Jezusem a Kościołem, natomiast dla Żydów jest to rozmowa Boga z Izraelem

11.Księga Psalmów - opracowanie
Księga Psalmów należy do tych ksiąg biblijnych, które odznaczają się szczególnym artyzmem. Ich piękno od wieków zachwyca licznych pisarzy i poetów, którzy bardzo często próbują się mierzyć z tłumaczeniem tego dzieła. Do najsłynniejszych polskich tłumaczy należą: Kochanowski, Miłosz, Brandstaetter, Staff i inni.Księgę Psalmów nazywa się również Psałterzem Dawidowym, nie znaczy to jednak, że Król Dawid jest autorem tego wspaniałego zbioru. Badania pokazały, że psalmy powstawały przez wiele stulecie (XI-II w.p.n.e.). Dawidowi przypisuje się autorstwo 73 psalmów.

Zbiór psalmów obejmuje 150 utworów, podzielonych na pięć części wzorem Tory. Każda z tych części kończy się słowami pochwały (porównaj końcowe słowa Psalmów 41, 72, 89, 106 oraz Psalm 150). Mimo iż mówiąc o psalmie mamy na myśli określony gatunek literacki, to można powiedzieć, że wśród biblijnych psalmów odnajdujemy dużą różnorodność gatunkową. Do najczęstszych należą hymny dziękczynne i pochwalne oraz lamentacje indywidualne i zbiorowe. Jeszcze inne rozróżnienie mówi o psalmach królewskich, dydaktycznych, mądrościowych i prorockich. Sama nazwa tego gatunku pochodzi od greckiego słowa psalmos, oznaczającego śpiew i trącanie strun instrumentu o nazwie psalterion. Obecnie mówiąc o psalmie mamy zazwyczaj na myśli pieść biblijną o charakterze modlitewno-hymnicznym, formalnie zbudowany z wersetów ułożonych w paralelne całości. Język psalmów odznacza się rytmizacją i licznymi walorami brzmieniowymi. Niezależnie od tematyki danego utworu (według której różnicuje się psalmy gatunkowo) wspólnym elementem wszystkich psalmów jest refleksja nad spotkaniem z Bogiem, dialog człowieka z Panem. Jest on zawsze wyrazem olbrzymiej wiary i miłości (nawet jeśli mówi o zwątpieniu). Rozpiętość uczuciowa kolejnych psalmów jest olbrzymia - od najpełniejszej radości do najczarniejszej rozpaczy, ale taki stan rzeczy obrazuje najpopularniejsze przesłanie Księgi Psalmów, które mówi o obecności Boga w każdej dziedzinie ludzkiego życia. Ważnym elementem relacji między Bogiem a człowiekiem okazuje się obecność zła, także w innym człowieku, która jeszcze mocniej kieruje myśli i słowa psalmisty w stronę Boga-Wybawiciela.

Psalm 23 (Pan jest moim pasterzem) – analiza i interpretacja

Psalm 23 o incipicie Pan jest moim pasterzem, nie brak mi niczego to chyba najbardziej znany utwór z Psałterza. Psalm ten ma charakter pochwalny, jest jednocześnie aktem ufności w miłość i dobroć Boga:

,,Dobroć i łaska pójdą w ślad za mną
przez wszystkie dni życia.
I zamieszkam w domu Pana
po najdłuższe czasy.''

Mamy tu do czynienia z przykładem liryki inwokacyjnej.
Choć w początkowych wersach Bóg nie ujawnia się jako Ty w tym akcie komunikacji, jest raczej przedmiotem pochwalnego opisu:

,,Pan jest moim pasterzem, niczego mi nie braknie,
pozwala mi leżeć na zielonych pastwiskach.
Prowadzi mnie nad wody, gdzie odpocząć mogę,
orzeźwia moją duszę.
Wiedzie mnie po ścieżkach właściwych
przez wzgląd na swoją chwałę.''

Pochwała odbywa się tu poprzez wymienienie kolejnych łask, jakich doświadcza podmiot liryczny. Wszystkie one składają się na łaskę bycia prowadzonym, świadczy o tym dominująca w tej i następnej strofie metafora Boga jako dobrego pasterza. Podmiot liryczny stawia się w roli owcy w stadzie, która daje się prowadzić Bogu – najlepszemu pasterzowi, ufając jednocześnie w to, że obdarzy on ją wszystkim, co jest jej potrzebne. I rzeczywiście, podmiotowi „niczego nie brakuje” – pasterz pozwala mu odpoczywać na zielonych pastwiskach, zapewnia mu pożywienie, krzepi go na duchu, wskazuje, jaką drogą powinien pójść. Dobroć Pana ogarnia więc zarówno materialny, jak i duchowy aspekt życia podmiotu.
Sielankowy nastrój psalmu zostaje przełamany w następnej strofie, która mówi o przechodzeniu przez „ciemną dolinę”. Podmiot nie lęka się tej sytuacji zagrożenia, ponieważ wie, że Bóg cały czas jest z nim. Obecność Bożą symbolizują laska i kij – zwykłe wyposażenie pasterza palestyńskiego.
Kolejny fragment wprowadza relacje podmiotu i Boga w przestrzeń społeczną. Pan okazuje swą dobroć wyróżniając podmiot spośród innych ludzi, a co ważniejsze wobec jego przeciwników. Mamy tu obraz symbolicznej uczty wydanej przez Pana na cześć sprawiedliwych. Symbolem wywyższenia podmiotu jest namaszczenie mu głowy olejkiem (gest stosowany wobec wybrańców bożych, między innymi władców), a dostatku – napełniony po brzegi kielich.
Utwór kończy ogólna refleksja, która jest podsumowaniem sytuacji podmiotu:

,,Dobroć i łaska pójdą w ślad za mną
Przez wszystkie dni mego życia
I zamieszkam w domu Pana
Po najdłuższe czasy.''

Psalm 23 w artystyczny sposób wykorzystuje znany Izraelitom obraz pasterza, troszczącego się o swoje owce. Obraz ten zostanie później wykorzystany przez Jezusa w przypowieściach, między innymi w Przypowieści o zagubionej owcy.


PSALM 51 (Zmiłuj się nade mną, Boże, w swojej łaskawości... ) - analiza i interpretacja

Psalm 51 o incipicie Zmiłuj się nade mną, Boże, w swojej łaskawości... to utwór o charakterze przebłagalnym autorstwa Dawida.

Istotne dla interpretacji jest wyjaśnienie, w jakich okolicznościach powstał psalm. Podmiot liryczny utworu możemy utożsamiać z Dawidem, który rzeczywiście zgrzeszył przed Bogiem w okrutny sposób. Zapragnął żony jednego ze swoich żołnierzy, Uriasza; kobieta miała na imię Batszeba. Dawid uwiódł ją, a Uriasza posłał na pewną śmierć, stawiając go w pierwszym szeregu podczas bitwy. Powagę grzechu uświadamia Dawidowi prorok Samuel, król Izraela szczerze żałuje tego, co zrobił.Podmiot liryczny rzeczywiście dopuścił się ciężkiego grzechu, choć w psalmie nie ma bezpośrednich odniesień do sytuacji między Dawidem a Batszebą. Od pierwszych słów zwraca się bezpośrednio do Boga – to właśnie Stwórca jest adresatem wiersza. Pierwsza część to przedstawienie próśb do miłosiernego Pana: to błaganie o oczyszczenie z grzechów i nieprawości. Prośbie tej towarzyszy odwołanie się do najważniejszych przymiotów Boskich: łaskawości, miłosierdzia, wszechmocy.

Następna zwrotka to przyznanie się do winy. Nie ma tu jednak mowy o konkretnych złych uczynkach, chodzi raczej o wyraz ogólnej świadomości bycia grzesznikiem:

,,Uznaję bowiem moją nieprawość,
a grzech mój jest zawsze przede mną.
Tylko przeciw Tobie zgrzeszyłem
i uczyniłem, co złe jest przed Tobą,
tak że się okazujesz sprawiedliwym w swym wyroku
i prawym w swoim osądzie.
Oto zrodzony jestem w przewinieniu
i w grzechu poczęła mnie matka.
Oto Ty masz upodobanie w ukrytej prawdzie,
naucz mnie tajników mądrości."

W tym fragmencie występuje odwołanie do grzechu pierworodnego i piętna, jakie spoczywa na człowieku od zarania dziejów. Grzech ten jest zawsze „przed człowiekiem” – nikt z nas nie jest w stanie go usunąć. Ostatni dwu wers wyraża pragnienie podmiotu, aby Bóg ukazał u prawdę o nim samym i w ten sposób nauczył go mądrości.

Kolejna strofa to seria próśb o oczyszczenie, podniesienie na duchu. Wypowiadając słowa „pokrop mnie hizopem, a stanę się czysty” podmiot przyrównuje się do trędowatego – rytuał uzdrowienia z trądu przewidywał pokropienia tego rodzaju. Mimo świadomości zła, które wyrządził, podmiot pragnie kontaktu z Bogiem, chce czuć radość z bliskości Pana i jego łask:
,,Przywróć mi radość z Twojego zbawienia i wzmocnij mnie duchem ochoczym!"Podmiot szczerze wierzy, że Bóg ma moc odpuścić mu wszystkie winy, w jednym momencie je zmazać. Prosi, by Bóg nie odrzucał go od siebie ze względu na zło, które uczynił.

Dalej pragnienie oczyszczenia ewoluuje w pragnienie głoszenia słowa Bożego, bycia świadkiem dobroci i chwały Pana („Chcę nieprawych uczyć dróg twoich”). Podmiot składa w ofierze swoje serce pokorne i skruszone, które jest dla Boga bardziej wartościowe niż całopalenia.

Ostatnia strofa nieco zmienia perspektywę komunikacyjną utworu. Okazuje się, że podmiot nie przemawia wyłącznie w swoim imieniu, ale prosi o łaskę oczyszczenia dla całego Syjonu – dla całego ludu Izraela. Prawdopodobnie ujawnił to dopiero na końcu, by wypowiadając się w pierwszej osobie liczby pojedynczej uzyskać większą siłę wyrazu. Wypowiadanie się w imieniu całego narodu także świadczy o możliwości utożsamienia podmiotu z królem Dawidem.

Psalm 51 jest wyznaniem człowieka, który dopuścił się złego czynu, przyznaje się do niego otwarcie, a jednocześnie wierzy w dobroć i miłosierdzie Boga. To piękny utwór o miłości i przebaczeniu.

12. Nowy Testament - Apokalipsa św. Jana

Apokalipsa to księga prorocka Nowego Testamentu. Stanowi ona najbardziej tajemniczą z ksiąg drugiej części Biblii, św. Hieronim mawiał, że
„każde słowo „Apokalipsy” zawiera tajemnicę”.
W Starym Testamencie znajduje się kilka podobnych opisów u Ezechiela, Izajasza i Daniela. Tradycyjnie autorstwo tej księgi przypisywane jest świętemu Janowi, ale najprawdopodobniej dzieło to spisał jakiś jego uczeń. Apokalipsa powstała na początku II wieku n.e. na terenie Azji Mniejszej. To właśnie chrześcijanie z tego terenu byli jej bezpośrednimi adresatami.Jednak stanowczo trzeba zaznaczyć, że jest to dzieło o charakterze uniwersalnym.Nazwa księgi pochodzi od greckiego słowa apokalypsis, co znaczy odkryć, odsłonić to, co ukryte, dlatego w języku polskim używamy terminu objawienie.

Apokalipsa jako gatunek biblijny jest wypowiedzią opisującą tajemnice czasów ostatecznych oraz objaśniającą sens dziejów. Kolejne wizje św. Jana przedstawiają: Boga zasiadającego na tronie oraz jego czcicieli (dwudziestu czterech Starców i cztery Zwierzęta), Baranka otwierającego „księgę zapisaną wewnątrz i na odwrocie, zapieczętowaną na siedem pieczęci”,
siedem trąb, Niewiastę, która porodziła Syna, Smoka przekazującego władze bluźnierczej Bestii, której służyła inna Bestia o tajemniczym imieniu 666. Po czym następuje wizja Baranka triumfującego na górze Syjon, a z nim 144 000 „nienagannych”, dalej wizja żniwa i winobrania, otwarcia świątyni Przybytku Świadectwa i siedem plag, spadających na ludzkość. Następnie pojawiają się obrazy upadku i zagłady Wielkiego Babilonu, ostatecznej walki Słowa Boga z Bestią, tysiącletniego królestwa, Sądu Ostatecznego i Miasta Bożego - Nowego Jeruzalem. Księga kończy się zapowiedzią niedalekiego powtórnym przyjściu Jezusa:

Mówi Ten, który o tym świadczy: „Zaiste, przyjdę niebawem”. Amen. Przyjdź, Panie Jezu!


Konstrukcja tej księgi opiera się na ukazaniu serii symboli, co sprawia, że jest to niezwykle trudny utwór do interpretacji. W jednym ze swych listów św. Piotr pisze:

,,To przede wszystkim miejcie na uwadze, że żadne proroctwo Pisma nie jest dla prywatnego wyjaśnienia. Nie z woli bowiem ludzkiej zostało kiedyś przyniesione proroctwo, ale kierowani Duchem Świętym mówili Boga święci ludzie." Te słowa sugerują, że człowiek sam nie jest w stanie zrozumieć słów proroctwa, jednocześnie jednak św. Jan namawia do czytania jego księgi, mówi, że to księga, którą trzeba czytać już, teraz. Zdaje się, że Apokalipsa oddziałuje na czytelnika w jakiś inny, nie zrozumiały sposób, za pośrednictwem niezwykłych obrazów.Dla literaturoznawców chyba nie najważniejszy okazuje się właściwy sens Apokalipsy, ale jej artystyczne przetworzenia i interpretacje oraz funkcjonowanie symboli w niej zawartych. Do najważniejszych symboli o proweniencjach apokaliptycznych należą:

ALFA I OMEGA – symbol Chrystusa. Skrót drogi człowieka od Edenu do Sądu Ostatecznego.

BABILON – symbol zła, nierządu i rozpusty (przeciwstawiony Nowemu Jeruzalem).

BARANEK – symbol Chrystusa, przypominający, o tym, że został on złożony w ofierze. Baranek apokaliptyczny ma siedem oczu.

BESTIA – oznaczona symbolem 666, przypomina trochę leoparda, niedźwiedzia i lwa. Staje do walki zamiast Smoka.

CZTERECH JEŹDŹCÓW – Chrystus zwycięzca na koniu białym, Wojna na rydzym, Głód na karym, a Śmierć na bladym.

CZTERY ZWIERZĘTA – skrzydlate stworzenia oznaczające kolejnych ewangelistów.

GWIAZDA PIOŁUN – spada z nieba na dźwięk trąby trzeciego anioła, by zatruć wszystkie wody.

KLUCZ DAWIDA – symbol władzy. W interpretacji alegorycznej – krzyż.

KOBIETA ODZIANA W SŁOŃCE – stoi na księżycu, a wokół głowy ma wieniec z gwiazd dwunastu. To symbol Matki Boskiej albo triumfującego Kościoła.

NOWE JERUZALEM – miasto przeznaczone dla zbawionych, stępuje z nieba, posiada dwanaście bram, po trzy na każdą stronę świata.

SIEDEM – to najważniejsza z cyfr Apokalipsy, mamy tam siedem duchów, siedem pieczęci, siedem trąb, siedmiu aniołów, siedem lamp ognistych. Ta cyfra dotyczy wszystkiego, co boskie, święte, dostępne dla wybranych.

SMOK – siedmiogłowy, ziejący ogniem, jest utożsamiany z wężem-szatanem.

Istnieją interpretacje Apokalipsy odrzucającej jej uniwersalny charakter, stoją więc one w opozycji do interpretacji Kościoła. Wyróżniamy trzy takie interpretacje:

 preterysyczna – uważa, że proroctwo to odnosi się do czasów zmagań Żydów z imperium rzymskim (I w. n.e). W tej interpretacji Bestia i Wielki Babilon to właśnie starożytny Rzym.
 historyczna – odnosi to proroctwo do zdarzeń współczesnych; Bestia i Wielki Babilon są utożsamiane z szeregiem państw, organizacji i kościołów.
futurystyczna – odcina się od odnoszenia proroctwa do współczesności i twierdzi, ze jest to przepowiednia zdarzeń przyszłych, dotyczących końca świata.

13.Przypowieść jako gatunek

Przypowieść (inaczej parabola) to gatunek literatury moralistycznej o charakterze narracyjnym, w którym przedstawione postacie i zdarzenia nie są ważne ze względu na swe cechy jednostkowe, lecz mają wagę jako przykłady uniwersalnych prawideł ludzkiej egzystencji, postaw wobec życia i kolei losu. Świat przedstawiony przypowieści to zbiór sytuacyjnych wykładników jakiejś ogólnej prawdy moralnej, filozoficznej czy religijnej. Mimo że przypowieść często ma rozwiniętą fabułę, to zawsze pozostaje ona z racji swego przykładowego charakteru silnie uschematyzowana i uboga w realia, które podlegają tu rygorystycznej selekcji ze względu na nadrzędny sens utworu. Właściwa interpretacja przypowieści wymaga przejścia od jej znaczenia literalnego do ukrytego znaczenia alegorycznego (alegoria) lub moralnego. Odmianą przypowieści jest tzw. przykład (od łacińskiego exemplum), który równi się tym od typowej paraboli, że dla jego znaczenia ważna jest właśnie dosłowna warstwa fabularna, tak jak w przypowieści o bogaczu i Łazarzu. Ważne są tu postawy osobowe warte do naśladowania.

Przypowieści biblijne są zawsze wygłaszane przez Jezusa. Często po wygłoszeniu takiej przypowieści, Nauczyciel tłumaczy jej sens. Wygłaszając przypowieści Jezus odwołuje się do świata znanego swoim odbiorcom, stąd zrozumienie ich wymaga znajomości realiów tamtych czasów. Wartościowanie przypowieści Jezusowych jest jednoznaczne, przedstawiają one sytuacje moralne w sposób kontrastowy – postawy negatywne są napiętnowane, a pozytywne chwalone.

14.Przypowieść o siewcy (Mt 13,1-8) – streszczenie, interpretacja

Siewca zaczął siać ziarno. Część padła na drogę, część na grunt skalisty, część między ciernie, część na ziemię żyzną. Pierwszą część rozdziobały ptaki, druga wydała szybko plon, ale spaliła się na słońcu, bo nie miała korzeni, trzecia nie wydała owoców. Jedynie czwarta część wydała wielokrotny plon. Siewcą w tej przypowieści jest Bóg, który sieje ziarno słowa wśród ludu. Kolejne rodzaje gruntu to ludzie o różnych charakterach i usposobieniach:
- droga – ludzie, którzy słyszą słowo, ale zaraz porywa je szatan,
- grunt skalisty – ludzie, którzy początkowo radują się dobrą nowiną, ale szybko zapominają o niej, gdy tylko przestaje im być wygodna,
- grunt z cierniami – ludzie, którzy słuchają słowa, ale zajęci są doczesnymi sprawami.
- Ziemia żyzna – ci, którzy nie tylko słyszą słowo, ale również je przyjmują, i dzięki temu wydają owoc. To są prawdziwi chrześcijanie.

Przypowieść tę można odnieść do działalności Jezusa i różnych postaw, z jakimi zetknął się Zbawiciel na ziemi, głosząc Ewangelię. Ma ona także wymiar bardziej uniwersalny – przedstawia różne postawy odbioru Słowa Bożego w ogóle. Zwraca uwagę na to, że efektywność działania Boga w Jego Słowie zależy także od człowieka

15.Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10,30-37) – streszczenie, interpretacja

Ważne dla interpretacji przypowieści są okoliczności jej opowiedzenia przez Jezusa (Łk 10,25-29). Przypowieść poprzedza rozmowa Jezusa z uczonym w prawie, który spytał się:
Nauczycielu, co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne?

Jezus nie udzielił mu jednoznacznej odpowiedzi, ale odesłał do Prawa. Wtedy faryzeusz zacytował przykazanie miłości:
Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całą swoją mocą i całym swoim umysłem; a swego bliźniego jak siebie samego
.
Chciał się jednak usprawiedliwić (może sam miał na sumieniu jakieś złe uczynki względem innych ludzi), spytał się więc Jezusa: „A kto jest moim bliźnim”? Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie jest odpowiedzią na to pytanie.Pewien człowiek schodząc z Jerozolimy do Jerycha wpadł w ręce zbójców, którzy go ograbili i pozostawili rannego na drodze. Przechodzili koło niego i kapłan, i lewita, ale żaden nie pomógł leżącemu. Dopiero podróżujący Samarytanin, zobaczywszy go, opatrzył mu rany i zawiózł do gospody. Następnego dnia odjechał, ale pozostawił w gospodzie dwa denary, by opiekowano się rannym.

Jezus kończąc opowiadać tę historię, zadaje pytanie uczonemu w piśmie o to, kto okazał się bliźnim dla cierpiącego. Faryzeusz odpowiada „Ten, który mu okazał miłosierdzie”. Jezus przykazuje mu: „Idź, i ty czyń podobnie”.

Sensem tej opowieści jest odkrycie, że dobroć i miłość ludzka nie mierzy się według sprawowanej służby religijnej, ale według czynów wobec drugiego człowieka. Zaznaczyć trzeba, że miłosierny okazał się Samarytanin, czyli przedstawiciel ludu uznawanego przez Żydów za heretyków i mieszańców. Pozostałe postaci w przypowieści – kapłan i lewita – to osoby bardzo pobożne, które spieszą się do odprawiania swoich praktyk religijnych. Jezus chce pouczyć słuchających, że zewnętrzne praktyki nie są najważniejsze, liczy się człowiek. Przypowieść tę można więc interpretować także jako krytykę dewocji.

Biorąc pod uwagę okoliczności opowiedzenia przypowieści jest ona niejako rozwinięciem, uzasadnieniem przykazania miłości bliźniego. Jezus chce pokazać Izraelitom (a zwłaszcza uczonym w prawie), że bliźnim trzeba okazać się w stosunku do każdego człowieka, a zwłaszcza do tego, który potrzebuje pomocy. Bliźnim dla drugich może być także ten, który pomaga – niewierny, Samarytanin. Narodowość człowieka nie ma większego znaczenia, ponieważ nie jest związana w żaden sposób z tym, co świadczy o jego wartości – uczynkami miłosierdzia, wynikającymi z dobrej wewnętrznej postawy

16.Przypowieść o synu marnotrawnym (Łk 15,11-32) – streszczenie, interpretacja

Pewien człowiek miał dwóch synów. Młodszy przyszedł do niego, poprosił o połowę należnego mu majątku i udał się w świat. Gdy wydał już całe swoje pieniądze, w kraju w którym przebywał nastał głód. Najął się do pasania świń, chciał się nasycić strąkami, którymi żywiły się zwierzęta, ale nikt mu ich nie dawał. Pomyślał wtedy, że w domu jego ojca nawet najemnicy mają chleba pod dostatkiem i postanowił pójść ukorzyć się przed ojcem i poprosić go o pracę. Gdy był już niedaleko domu, ujrzał go ojciec, wzruszony wybiegł mu naprzeciw i ucałował z radością. Kiedy syn zwrócił się do ojca z pokorą, mówiąc, że zgrzeszył i nie jest godzien nazywać się jego synem, ojciec rozkazał sługom przynieść najlepsze szaty, pierścień i sandały dla syna, po czym ogłosił ucztę powitalną. Tymczasem starszy syn przebywał na polu. Dowiedziawszy się o zajściach, rozgniewał się straszliwie i spytał z wyrzutem ojca:
Oto tyle lat ci służę i nigdy nie przekroczyłem twojego rozkazu; ale mnie nie dałeś nigdy koźlęcia, żebym się zabawił z przyjaciółmi. Skoro jednak wrócił ten syn twój, który roztrwonił twój majątek z nierządnicami, kazałeś zabić dla niego utuczone cielę. Na te słowa odpowiedział mu ojciec:
Moje dziecko, ty zawsze jesteś przy mnie i wszystko moje do ciebie należy. A trzeba się weselić i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się.

Jak pisał Jan Paweł II w Encyklice Dives in misericordia:
Przypowieść o synu marnotrawnym wyraża w sposób prosty i dogłębny rzeczywistość nawrócenia. Nawrócenie jest najbardziej konkretnym wyrazem działania miłości i obecności miłosierdzia w ludzkim świecie. Właściwym i pełnym znaczeniem miłosierdzia nie jest samo choćby najbardziej przenikliwe i najbardziej współczujące spojrzenie na zło moralne, fizyczne czy materialne. W swoim właściwym i pełnym kształcie miłosierdzie objawia się jako dowartościowywanie, jako podnoszenie w górę, jako wydobywanie dobra spod wszelkich nawarstwień zła, które jest w świecie i w człowieku.

Każda z postaci przypowieści symbolizuje pewną postawę. Ojciec to oczywiście Bóg – miłosierny, przebaczający, zapominający o grzechach ludzi, jeśli tylko przyznają się oni do winy. Młodszy syn to człowiek grzeszny, popełniający błędy, marnujący dary Boga, Warto zwrócić także uwagę na sytuację, w której Jezus wygłasza tę przypowieść. Poprzedzają je przypowieści o zagubionej owcy i zgubionej drachmie. Po tej przypowieści następuje przypowieść o rządcy, który darował długi podwładnym swego pana. Wszystkie te przypowieści są opowiedziane w momencie, gdy do Chrystusa zbliżali się celnicy i grzesznicy, aby go słuchać. Nie podobało się to faryzeuszom, który uważali kontakt z takimi osobami za hańbiący. Chrystus opowiada więc przypowieści o miłosierdziu, przebaczeniu, o tym, że Bóg ukochał także (a może: przed wszystkim) tych, którzy zgrzeszyli.

17.Przypowieść o robotnikach w winnicy (Mt 20, 1-16) – streszczenie, interpretacja

Królestwo niebieskie podobne jest do gospodarza, który przez cały dzień najmował robotników do swej winnicy, a wieczorem każdemu wypłacił taką samą pensję i tym co rozpoczęli pracę rano i tym co pracowali tylko godzinę. Na to oburzyli się robotnicy:

„Ci ostatni jedną godzinę pracowali, a zrównałeś ich z nami, którzyśmy znosili ciężar dnia i spiekoty”. Na to odrzekł jednemu z nich: „Przyjacielu, nie czynię ci krzywdy; czy nie o denara umówiłeś się ze mną? Weź, co twoje i odejdź! Chcę też i temu ostatniemu dać tak samo jak tobie. Czy mi nie wolno uczynić ze swoim, co chcę? Czy na to złym okiem patrzysz, że ja jestem dobry?”

Tematem przypowieści jest boska sprawiedliwość i dobroć. Z jednej strony robotnicy pracujący cały dzień słusznie się zbuntowali – zgodnie z ludzkim rozumieniem sprawiedliwości ktoś, kto pracował cały dzień, powinien dostać więcej pieniędzy niż człowiek, który na pracy spędził tylko jedną godzinę. Gospodarz nie krzywdzi jednak robotników, którzy najwięcej pracowali – umówił się z nimi o denara i tyle im wypłaca. Jak się okazuje, sprawiedliwość, jaką kieruje się Bóg, okazuje się niepojęta dla człowieka. Bóg tak jak gospodarz tej winnicy kieruje się przede wszystkim pragnieniem czynienia dobra, uszczęśliwiania jak największej ilości ludzi.

Przypowieść o robotnikach w winnicy można odnieść do sytuacji, kiedy ktoś z naszego otoczenia doświadcza dobroci innych, bezinteresownej pomocy, niespodziewanego sukcesu. Może wtedy zrodzić się w nas pytanie: dlaczego on, a nie ja? Jezus przestrzega przed taką zazdrością. Miłość Boga, Jego dary nie są czymś, na co można sobie zasłużyć dobrymi uczynkami czy jakąkolwiek inną pracą. Bóg chce dawać ludziom więcej, niż oni na to zasługują – tak jak robotnikom pracującym tylko godzinę zapłacił jak za cały dzień pracy.

W węższym sensie przypowieść można odnieść do sytuacji zbawienia. Robotnikami pracującymi cały dzień będą ludzie, którzy od najwcześniejszych lat młodości są pobożni, podążają za Bogiem, żyją zgodnie z Jego przykazaniami. Robotnikami pracującymi tylko godzinę są osoby, które pod koniec życia się nawróciły i zostały przez Boga przyjęte do nieba (jak chociażby Dobry Łotr na krzyżu). Przypowieść uczy nas, że nie powinniśmy zazdrościć innym Bożych łask, ale cieszyć się, gdy innych ludzi spotyka dobro.

18.Przypowieść o talentach (Mt 25, 14-30) – streszczenie, interpretacja

Z królestwem niebieskim jest jak z człowiekiem, który wybierając się w daleką podróż przekazał swój majątek służbie. Jednemu dał pięć talentów, drugiemu dwa, a trzeciemu jeden. Służący, którzy otrzymali pięć i dwa talenty, puścili je w obieg i zyskali drugie tyle. Trzeci sługa, który otrzymał jeden talent, zakopał go w ziemi. Gdy pan powrócił, zaczął rozliczać się ze wszystkimi. Gdy pierwsi dwaj przynieśli mu pomnożone talenty, pochwalił każdego z nich słowami:
„Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię: wejdź do radości swego pana”

Trzeci sługa przyniósł otrzymany od pana jeden talent i powiedział:
„Panie, wiedziałem, żeś jest człowiek twardy: żniesz tam, gdzie nie posiałeś, i zbierasz tam, gdzie nie rozsypałeś. Bojąc się więc, poszedłem i ukryłem twój talent w ziemi. Oto masz swoją własność!”

Pan rozgniewał się na te słowa i kazał odebrać talent trzeciemu słudze i oddać temu, który ma dziesięć talentów.
„Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma”

Rozkazał też trzeciego sługę, jako nieużytecznego, wyrzucić na zewnątrz, w ciemności, gdzie będzie „płacz i zgrzytanie zębów”
Jednoznacznym tematem przypowieści jest problem pomnażania Bożych darów. Właściciel symbolizuje Boga, a trzej słudzy – trzy postawy ludzkie, związane z przyjmowaniem i gospodarowaniem tym, co od Boga otrzymaliśmy.

Każdy ze sług otrzymał od właściciela inną liczbę talentów. Od razu nasuwa się przypuszczenie o niesprawiedliwość – dlaczego pierwszy z nich dostał pięć, a inny tylko jeden? Podobnie jest w naszym życiu – niektórzy są bogatsi, inni biedni, jedni mądrzejsi, inni mniej inteligentni, i często nie zależy to od ich osobistego wysiłku. Przypowieść o talentach wyjaśnia tę pozorną Bożą niesprawiedliwość. Jeden talent to około 34 kilogramów złota – jest to więc niewyobrażalne bogactwo. Trzeci sługa nie został więc pokrzywdzony, została mu ofiarowana przeogromna suma. Pierwsze przesłanie przypowieści związane jest więc z naszym obowiązkiem wdzięczności Bogu za wszystko, czym nas obdarza – bo każdy dar od Boga jest drogocenny.
Drugim aspektem przypowieści jest gospodarowanie talentami. Jezus pochwala postawę sług, którzy „puścili w obrót” swoje talenty, a gani tego, który zakopał go w ziemi. Dary od Boga trzeba bowiem nie tylko przyjmować, ale także je wykorzystywać. Trzeci sługa nie zrobił tego, ponieważ bał się swego pana, uważał go za człowieka surowego. Może obawiał się, że nie odbierze swojego talentu z zyskiem? Właściciel zachował się wobec niego adekwatnie do jego przekonania – potraktował go surowo.
We współczesnym język polskim słowo „talent” oznacza zdolności nie wypracowane, ale dane poszczególnym ludziom przez los. Przypowieść zobowiązuje nas do wykorzystywania tych talentów w wąskim sensie, jako zdolności. Talentem może być jednak nie tylko umiejętność, ale każdy dar – cecha charakteru, a także wydarzenie, drugi człowiek. Przypowieść o talentach zachęca nas do niepozostania obojętnymi wobec tego daru.

19.Przypowieść o zagubionej owcy (Łk 15, 1-7) – streszczenie, interpretacja

Punktem wyjścia do opowiedzenia tej przypowieści jest sytuacja, kiedy Jezus przebywa i spożywa posiłek z celnikami i grzesznikami. Oburzają się na to faryzeusze, krytykując Jezusa za tak bliski kontakt z osobami nieczystymi. Wtedy Jezus opowiada przypowieść o zagubionej owcy.

Przypowieść rozpoczyna pytanie retoryczne:
„Któż z was, gdy ma sto owiec, a zgubił jedną z nich, nie zostawia dziewięćdziesięciu dziewięciu na pustyni i nie idzie za zagubioną, aż ją znajdzie?”

W tym zdaniu Jezus odwołuje się do dobrej woli i troskliwości słuchaczy, stawiając ich w sytuacji bycia pasterzem. Czym charakteryzuje się człowiek, który jest dobrym pasterzem? Troszczy się on o każdą owcę z osobna, a gdy jedna z nich zgubi się, porzuca pozostałe mnóstwo, aby tylko ratować tę jedną. Takie postępowanie wydaje się mało ekonomiczne, pasterz nie kieruje się jednak ekonomią, ale dobrem każdej owcy – ponieważ za każdą z nich czuje się odpowiedzialny. Gdy zaś odnajdzie zagubioną, cieszy się niezmiernie i sprasza przyjaciół, aby wraz z nim świętowali to radosne wydarzenie.
Podając jako przykład dobroć ludzką Jezus chce nam przekazać pewne prawdy o dobroci Boga. Skoro człowieka stać na poświęcenie w stosunku do owcy, która jest pod jego opieką, to czyż nie okaże większego miłosierdzia i determinacji Bóg, gdy jedno z jego dzieci pogubi się na swojej drodze? Jezus mówi o tym w słowach:
„Tak samo w niebie większa będzie radość z jednego grzesznika, który się nawraca, niż z dziewięćdziesięciu dziewięciu sprawiedliwych, którzy nie potrzebują nawrócenia”

Przypowieść ta jest więc obrazem troski Boga o to, co małe, cierpiące, zagubione i potrzebujące pomocy. Bóg jest dobrym pasterzem – zrobi wszystko, by pomóc nam, swoim owcom, w potrzebie

20. Listy św. Pawła – tematyka, podział

Chociaż nie wszystkie z trzynastu przypisywanych św. Pawłowi listów są rzeczywiście jego autorstwa, to niewątpliwie wpłynął on w sposób znaczący na rozwój refleksji teologicznej. Św. Paweł musiał być człowiekiem o niezwykłej osobowości, świadczy o tym przede wszystkim jego biografia, przekazywana przez tradycję. Paweł z Tarsu był synem Żyda i jednocześnie obywatela rzymskiego, otrzymał gruntowne wykształcenie, jako uczony rabin okazał się bezwzględnym prześladowcą chrześcijan. Jak dowiadujemy się z Dziejów Apostolskich, podczas jednej z podróży Szaweł (tak brzmiało pierwotnie jego imię) spotkał na drodze pod Damaszkiem Chrystusa, który kazał mus się ochrzcić, by ten mógł potem zostać wielkim apostołem pogan. Po nawróceniu odbył kilka podróży misyjnych, w czasie których założył kościoły chrześcijańskie na terenie Azji Mniejszej oraz Grecji.
Autentyczność jego autorstwa potwierdzono w przypadku następujących listów: 1. List do Tesaloniczan, 1. i 2. List do Koryntian, List do Galatów, List do Rzymian, List do Filemona. Pozostałe są prawdopodobnie chociaż w części dziełem jego uczniów bądź naśladowców.

Jako formy epistolarne Listy św. Pawła skierowane są do konkretnych odbiorców, w większości do wspólnot chrześcijańskich o korzeniach żydowskich, co nie jest bez znaczenia dla języka, symboliki, jakim posługuje się autor, pozostałe listy kieruje do konkretnej osoby (np. List do Tymoteusza). Właściwie każdy list jest odpowiedzią na jakieś pytanie, zagadnienie, co trzeba uwzględnić przy interpretacji. Tradycyjnie dzieli się Listy Pawłowe na trzy grupy:

listy główne (ewangeliczne):

- do Rzymian
- do Galatów
- pierwszy i drugi do Koryntian
- pierwszy i drugi do Tesaloniczan

listy więzienne (prawdopodobnie powstały w czasie pobytu Pawła w więzieniu):

- do Filipian
- do Efezjan
- do Kolosan
- do Filemona

listy pasterskie (to listy skierowane do jego uczniów i współpracowników):

- do Tytusa
- pierwszy i drugi do Tymoteusza

Tematem tych listów jest poza nauką o Chrystusie, jego życiu, śmierci i Zmartwychwstaniu, przede wszystkim teologia stosowana. Paweł pisze, jak żyć stosując się do nauki Chrystusa, jak go czcić i jak wypełniać prawa boskie. Mowa tu o różnych zagadnieniach, czasem z punktu widzenia współczesnego czytelnika błahych, jak np. uwagi dotyczące stroju i nakrycia głowy kobiety, ale istotnych dla ówczesnych pierwszych chrześcijan. Oczywiście główne rozważania dotyczą tak prymarnych spraw, jak życie według Ducha Świętego, co to znaczy być chrześcijaninem, czym jest Kościół, itd

21.Hymn o miłości – analiza i interpretacja

           Hymn o miłości
1 Gdybym mówił językami ludzi i aniołów,
a miłości bym nie miał,
stałbym się jak miedź brzęcząca
albo cymbał brzmiący.
2 Gdybym też miał dar prorokowania
i znał wszystkie tajemnice,
i posiadał wszelką wiedzę,
i wszelką [możliwą] wiarę, tak iżbym góry przenosił.
a miłości bym nie miał,
byłbym niczym.
3 I gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność moją,
a ciało wystawił na spalenie,
lecz miłości bym nie miał,
nic bym nie zyskał.
4 Miłość cierpliwa jest,
łaskawa jest.
Miłość nie zazdrości,
nie szuka poklasku,
nie unosi się pychą;
5 nie dopuszcza się bezwstydu,
nie szuka swego,
nie unosi się gniewem,
nie pamięta złego;
6 nie cieszy się z niesprawiedliwości,
lecz współweseli się z prawdą.
7 Wszystko znosi,
wszystkiemu wierzy,
we wszystkim pokłada nadzieję,
wszystko przetrzyma.
8 Miłość nigdy nie ustaje,
[nie jest] jak proroctwa, które się skończą,
albo jak dar języków, który zniknie,
lub jak wiedza, której zabraknie.
9 Po części bowiem tylko poznajemy,
po części prorokujemy.
10 Gdy zaś przyjdzie to, co jest doskonałe,
zniknie to, co jest tylko częściowe.
11 Gdy byłem dzieckiem,
mówiłem jak dziecko,
czułem jak dziecko,
myślałem jak dziecko.
Kiedy zaś stałem się mężem,
wyzbyłem się tego, co dziecięce.
12 Teraz widzimy jakby w zwierciadle, niejasno;
wtedy zaś [zobaczymy] twarzą w twarz:
Teraz poznaję po części,
wtedy zaś poznam tak, jak i zostałem poznany.
13 Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość - te trzy:
z nich zaś największa jest miłość.


W pierwszym Liście do Koryntian znajduje się jeden z najsławniejszych fragmentów Pisma Świętego - Hymn o miłości (1 Kor 13, 1-13). Utwór ten jest pieśnią pochwalną, a jednocześnie swoistą definicją miłości. Tak więc próbując zinterpretować ten hymn, należy w pierwszej kolejności zadać sobie pytanie, o którą z miłości chodzi Pawłowi. Agape, Philia czy Eros jest tematem jego wypowiedzi? Czy to rozróżnienie można w ogóle zastosować do miłości o której mówi apostoł?
Z treści hymnu, a w szczególności z rozdziału poprzedzającego go w Piśmie Świętym, możemy domyślać się, że chodzi o miłość, która jest najwyższym darem, niezbędnym do pełnego korzystania z charyzmatów Ducha Świętego. Oto słowa bezpośrednio poprzedzające hymn:

Wy przeto jesteście Ciałem Chrystusa i poszczególnymi członkami. I tak ustanowił Bóg w Kościele najprzód apostołów, po wtóre proroków, po trzecie nauczycieli, a następnie tych, co mają dar czynienia cudów, wspierania pomocą, rządzenia oraz przemawiania rozmaitymi językami. Czyż wszyscy są apostołami? Czy wszyscy prorokują? Czy wszyscy są nauczycielami? Czy wszyscy mają dar czynienia cudów? Czy wszyscy posiadają łaskę uzdrawiania? Czy wszyscy przemawiają językami? Czy wszyscy potrafią je tłumaczyć? Lecz wy starajcie się o większe dary: a ja wam wskażę drogę jeszcze doskonalszą.


Miłość jest tym „większym darem”, który może być udziałem każdego człowieka, jeśli się on o niego postara. To równocześnie wywyższenie każdego człowieka, przewyższające łaskę, jakiej dostępuje prorok czy kapłan. Pierwsze wersety utworu mówią o miłości jako o warunku istnienia:

,,Gdybym mówił językami ludzi i aniołów,
a miłości bym nie miał,
stałbym się jak miedź brzęcząca
albo cymbał brzmiący.
Gdybym też miał dar prorokowania
i znał wszystkie tajemnice,
i posiadał wszelką wiedzę,
i wszelką [możliwą] wiarę, tak iżbym góry przenosił.
a miłości bym nie miał,
byłbym niczym.
I gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność moją,
a ciało wystawił na spalenie,
lecz miłości bym nie miał,
nic bym nie zyskał.''


Okazuje się bowiem, że wszystkie przymioty i uczynki pobożnych ludzi nic nie znaczą bez miłości, nawet wiara góry przenosząca. Zauważmy, że wersety te wcale nie definiują miłości, ale jedynie ukazują w jakim stosunku znajduje się ona do innych wartości ważnych dla pobożnego człowieka. Miłość okazuje się niezbędną podstawą nie tylko do tego by być przewodnikiem ludu, ale by złożyć prostą ofiarę.

Następne wersety również nie mówią wprost, czym jest miłość, wymieniają jedynie szereg jej cech: cierpliwość, łaskawość. Resztę cech poznajemy za sprawą negacji:

,,Miłość nie zazdrości,
nie szuka poklasku,
nie unosi się pychą;
nie dopuszcza się bezwstydu,
nie szuka swego,
nie unosi się gniewem,
nie pamięta złego;
nie cieszy się z niesprawiedliwości,
lecz współweseli się z prawdą.''

Paweł nie tłumaczy, do jakiej kategorii pojęć należy miłość, nawet nie nazywa jednoznacznie jej przymiotów, za to mówi, jak nie postępuje człowiek miłujący. Miłość przyjmuje tu postać osobową: szuka, pamięta. Utwór ten ma poza pochwalnym, również dydaktyczny charakter, może właśnie funkcja dydaktyczna jest tu najważniejsza, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że Listy św. Pawła w ogóle służą nauce. Kolejny fragment można odczytać, jako propozycję pewnej postawy ufności człowieka wobec otaczającej go rzeczywistości. Paweł pisze:

,,Wszystko znosi,
wszystkiemu wierzy,
we wszystkim pokłada nadzieję,
wszystko przetrzyma.''


Wszystko? To znaczy również cierpienie, ból, utratę majątku i rodziny, np. jak starotestamentalny Hiob? Albo jak Maryja, mówiąca: „Niech mi się stanie według słowa twego”? Człowiek miłujący ufa drugiemu człowiekowi, a przede wszystkim Bogu, który włada jego losem. Ufa, że Bóg go miłuje.

Miłość jest nieustająca i pełna, poza tym jest przymiotem człowieka dojrzałego. Paweł daje również zapowiedź przyszłego, wyraźnego widzenia, spotkania z Bogiem i poznania go. Hymn kończy się pochwałą miłości:

,,Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość - te trzy:
z nich zaś największa jest miłość.''

Pytanie pozostaje otwarte, Paweł nie wyjaśnia, czym jest miłość, ale ustawia ją w hierarchii wartości na najwyższej pozycji. A może jednak wyjaśnia? Jak Jezus nauczał o miłości, jak nie świadectwem własnego życia, przecież nie głosił traktów teologicznych. Posługiwał się również przypowieściami, które przede wszystkim nauczały za pomocą obrazów, przykładów. Paweł po to uosabia miłość, by pokazać jak ona się przejawia, że nie sprowadza się ona do niczego innego jak do tych przejawów. Miłość u świętego Pawła sprowadza się do relacji z innym człowiekiem i Bogiem oraz do postawy wobec świata. To postawa pozbawiona egoizmu, jednocześnie pełna ufności opartej na odwzajemnieniu miłości Boga.

22.Biblia -postacie,symbole,alegorie

Adam - pierwszy człowiek , ojciec wszystkich ludzi , protoplasta ludzkości , mężczyzna
Arka Noego - symbol schronienia i bezpieczeństwa , metoda przetrwania
Arka Przymierza - symbol testamentu , przymierza Boga z człowiekiem
Baranek - symbol Chrystusa , czystości , niewinności , pokory , posłuszeństwa i ofiary
Bestia , Antychryst , Smok , Wąż – szatan , symbol podstępu i zdrady
ciemności egipskie-ciemności nieprzebrane , zupełne
Ewa – pramatka , pierwsza kobieta , ulegająca pokusie Szatana stała się symbolem grzechu pożądania
faryzeusz – alegoria obłudnika
Hiob – symbol pokory , poddaństwa , wierności , wytrwania
hiobowe wieści – wiadomość o nieszczęściu , wypadku
jeźdźcy Apokalipsy – czterej jeźdźcy obrazujący zarazę , głód , wojnę i śmierć , zapowiedź końca świata
Judasz – alegoria człowieka fałszywego
judaszowy grosz – zapłata otrzymana za zdradę
Kain – starszy syn Adama i Ewy , brat Abla , którego zabił z zazdrości , pierwszy morderca
kamienne tablice – symbol przymierza z Bogiem , wzór pierwszego kodeksu moralnego
krzak gorejący – symbol tajemnicy i obecności Boga
manna z nieba – nieoczekiwana niespodzianka
Mesjasz – nazwa określająca Chrystusa , mąż wybrany , powołany do spełnienia szczególnej misji
Niewiasta – symbol ludu Bożego , Maryja
niewola egipska – przymusowa uwięzienie
Nowe Jeruzalem – symbol kościoła w kształcie ostatecznym , po końcu świata osioł dardanelski – głupiec , tępak
pasterz , siewca – alegoria nauczającego Chrystusa
plagi egipskie – nieszczęście nawiedzające ludzkość
rajskie jabłka- symbol pychy , zerwanie przez człowieka przymierza z Bogiem pocałunek judaszowy – gest fałszywy
potop – symbol zagłady , końca świata
rzeź niewiniątek – rzeź bezbronnych
salomonowa mądrość – mądrość wielka
salomonowy wyrok – sprawiedliwe osądzenie
Samson – bohater biblijny słynący z nadludzkiej siły , której źródło tkwiło we
włosach
siedem krów chudych – lata biedy
siedem krów tłustych – lata dobrobytu
siedem pieczęci – symbol wyroków Bożych
Sodoma i Gomora – alegoria rozpusty , wielkie zamieszanie , awantura
syn marnotrawny – nawrócony grzesznik
trąby jerychońskie – trąby , które zburzyły mury Jerycha , silny mocny dźwięk wdowi grosz – ofiara ze szczerego serca
Wielki Babilon – symbol miasta przeciwstawiającego się Bogu , schronienie nieczystych duchów
wieża Babel – zgromadzenie ludzi różnych narodowości , mówiących różnymi językami, symbol – przestroga przed pychą
zakazany owoc – coś niedozwolonego ,rzecz kusząca
ziarno – słowo Boże
ziemia mlekiem i winem płynąca – kraj obfitujący we wszystko
ziemia obiecana – Kanaan , miejsce pożądane , wydające się rajem
żebro Adama – symbol związku kobiety z mężczyzną , równość w człowieczeństwie
żona Lota-kobieta o nieposkromionej ciekawości
zamienić się w słup soli-znieruchomieć z zaskoczenia